Alternatif Uyuşmazlık Çözümü
Prof. Dr. Mustafa Serdar ÖZBEK
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 9
SUNUŞ 11
İÇİNDEKİLER 17
BİBLİYOGRAFYA 59
KISALTMALAR CETVELİ 141
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
ANLAŞMAZLIK VE UYUŞMAZLIK
§ 1. GENEL OLARAK “ANLAŞMAZLIK”, “TALEP” VE “UYUŞMAZLIK” KAVRAMLARI 153
A) Anlaşmazlık Kavramı 153
B) Talep ve Uyuşmazlık Kavramları 160
I- Uyuşmazlık Nedir? 160
II- Uyuşmazlık Çözümü ve Uyuşmazlık Yönetimi 171
C) Anlaşmazlık Yönetimi ve Anlaşmazlık Çözüm
Yolları 172
§ 2. TOPLUMDA DAVA ALIŞKANLIĞI 183
A) Dava Alışkanlığının Sosyolojik İçeriği 183
B) Dava Alışkanlığını Etkileyen Etkenler 184
I- Sosyoekonomik Etkenler 184
II- Hukukî Etkenler 186
C) Dava Alışkanlığı Bakımından Toplumlar Arasındaki
Farklılıklar 186
D) Dava Alışkanlığının Değerlendirilmesi 192
I- Dava Alışkanlığının Olumlu Etkileri 192
II- Dava Alışkanlığının Olumsuz Etkileri 193
E) Dava Eğiliminin Sınırlanması 193
İKİNCİ BÖLÜM
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN
GENEL ESASLARI
§ 3. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN HUKUKÎ YAPISI 197
A) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Tanımı ve Özellikleri 197
B) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Yargıya Bir Alternatif midir? 205
C) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünde Kapsam Sorunu 218
I- Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolu Olarak Tahkim 218
II- Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolu Olarak Arabuluculuk (Uzlaştırma) 227
III- Karma Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 230
D) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Hukuk Dogmatiği İçindeki Yeri 231
I- Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Ayırımının Güncel Değeri 231
II- Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Ayırımındaki Yeri 237
III- Medenî Usûl Hukuku Kapsamında Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 242
§ 4. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN ORTAYA ÇIKMASINDA ETKİLİ OLAN GÖRÜŞLER VE DÜŞÜNCE YAPISI 244
A) Uyuşmazlık Kördüğümünün Yargı Kılıcıyla Kesilmesi Yerine Uzlaşmayla Çözülmesi 244
B) Dava Yolunun Sebep Olduğu Sorunlara Çözüm Arayışları 247
C) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Doğuşu ve Gelişimi 249
I- Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Doğuşu ve Adalete
Erişim Akımı 249
II- Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Tarihçesi ve Gelişimi 257
III- Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Hukuk Sistemleri
İçindeki Geleceği ve Elektronik Uyuşmazlık Çözümü 269
§ 5. DEVLET SİSTEMLERİ, YARGILAMA HUKUKU SİSTEMLERİ VE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 278
A) Genel Olarak Devlet Sistemleri ile Yargılama Hukuku Sistemlerinin Sınıflandırılması 278
B) Devlet Sistemleri ile Yargılama Hukuku Sistemlerinin Alternatif Uyuşmazlık Çözümüyle Olan İlişkisi 284
§ 6. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN
YARARLARI 294
A) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Masraflardan Tasarruf Sağlar 294
B) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Zamandan Tasarruf Sağlar 297
C) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Uyuşmazlığın Konusu Hakkında Uzman Kişilerce İnceleme Yapılmasını Sağlar 298
D) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Tarafların Uyuşmazlık Çözüm Sürecine Doğrudan Katılımını ve Çözüm Süreci Üzerinde Egemenliğini Sağlar 299
E) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Esnek ve Ilımlı Çözümler
Sağlar 300
F) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Gizlilik Sağlar 301
G) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Menfaatler Üzerinde Yoğunlaşmayı Sağlar 310
H) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Tarafların Mahkemede Kısa
Süre İçinde Uzlaşmalarını Sağlar 311
I) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü İşletmecilerin Uyuşmazlık Hakkında Ön İncelemede Bulunmalarını Sağlar 312
J) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Uyuşmazlığın Her İki Tarafının da Kazançlı Çıkacağı Bir Sonucun Doğumuna Öncülük Eder 313
K) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Yargılamaya Hazırlık
Yapılmasını Sağlar 314
L) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü İşletmelerin Amirlerince
Yapılacak Eleştirilere Karşı Koruma Sağlar 314
M) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Ticarî İlişkilerin Korunmasını Sağlar 315
N) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Gönüllülüğe Dayanır ve Hak Arama Hürriyetini Kısıtlamaz 315
I- ADR Yollarına Başvurma ve ADR Yollarının Sonucuna Uymanın Gönüllü Olması 315
II- ADR Yollarına Başvurmanın Zorunlu Olmasına Karşılık
ADR Yollarının Sonucuna Uymanın Gönüllü Olması 319
III- Anayasa Mahkemesinin ADR Yollarında Hak Arama Hürriyetine İlişkin Kararları 327
IV- 3533 sayılı Kanunda Öngörülen Mecburî Tahkim ve Hak Arama Hürriyeti 339
O) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Yararlarının Arabuluculuk Açısından Değerlendirilmesi 343
§ 7. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN ÖNÜNDEKİ ENGELLER 346
A) Önemli Hukukî Konular 346
B) Güven Konusundaki Önemli Tereddütler 347
C) Tarafların Mâlî Durumlarındaki Eşitsizlikler 347
D) Uyuşmazlığın Taraflarında Birden Fazla Kişinin Bulunması 347
E) Büyük Miktarlı Uyuşmazlıkları Konu Alan Davalar 348
F) Hukuk Danışmanlarının Muhalefeti 351
G) Zayıflık Belirtisi Olarak Algılanması 352
H) Gizli Bilgi ve Belgelerin Açıklanması 352
I) Hasım Taraflarca Gelecekte Yapılabilecek Taleplere Cesaret Verilmesi 353
J) Hasım Tarafı Alternatif Uyuşmazlık Çözümüne BaşvurmaKonusunda İkna Edebilme 353
K) Hasım Tarafça Kötüye Kullanılma Olasılığı 355
§ 8. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN DİĞER ÖZELLİKLERİ 357
A) Alternatif Uyuşmazlık Çözümüne Yönelme İsteği 357
B) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünde Yetki 359
C) Uygulamada Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 360
D) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Dava Yönetimiyle İlişkisi 364
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AMERİKAN YARGILAMA HUKUKUNDA MAHKEME BAĞLANTILI ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ
§ 9. MUKAYESELİ HUKUKTA MAHKEME BAĞLANTILI ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 370
A) Amerika Birleşik Devletleri’nde Mahkeme Bağlantılı ADR 373
B) İngiltere ve Galler’de Mahkeme Bağlantılı ADR 380
I- Adalete Erişim Akımının Hukuk Usûlü Kurallarına Etkisi 380
II- Hukuk Usûlü Kurallarında ADR 384
III- Tarafların Sulh Teklifinde Bulunması 386
IV- Londra Merkez İlçe Mahkemesi Arabuluculuk Programı 388
1) Arabuluculuk Programına Gönderilen Davalar 389
2) Arabuluculuğa Başvurulması 389
3) Arabulucunun Atanması 390
4) Arabuluculuk Usûlü 390
5) Arabuluculuk Sonunda Anlaşma Yapılması 391
C) Kanada’da Mahkeme Bağlantılı ADR 392
D) Avustralya’da Mahkeme Bağlantılı ADR 394
E) Yeni Zelanda’da Mahkeme Bağlantılı ADR 398
F) Japonya’da Mahkeme Bağlantılı ADR 399
I- Uzlaşma 400
II- Arabuluculuk 402
1) Japon İlçe Mahkemeleri ve Küçük Talepler Mahkemelerinde Arabuluculuk 404
2) Japon Aile Mahkemelerinde Arabuluculuk 404
III- Hâkimlerin Mahkeme Bağlantılı ADR’deki İşlevi 405
§ 10. ÇOK SEÇENEKLİ ADLİYE TEŞKİLÂTI 408
A) Çok Seçenekli Adliye Teşkilâtının Esasları 408
B) Columbia Bölgesi Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü
Programı 415
I- Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü Programının Gelişimi 415
II- Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü Programında Sunulan Uyuşmazlık Çözüm Yolları 418
1) Kayıt ve Yönlendirme 418
2) Arabuluculuk 418
3) Tahkim 419
4) Dava Değerlendirmesi 419
III- Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü Programında Çalışan Gönüllüler 419
1) Gönüllülerin Oryantasyonu ve Seçimi 420
a) Ferdi Oryantason (İntibak) Eğitimi 420
b) Yetenek Değerlendirmesi 420
2) Gönüllülerin Eğitimi 420
3) Gönüllülere Ücret Ödenmesi 421
IV- Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü Programının
İncelenmesi 422
1) Aile ve Topluluk Bölümü 423
a) Kayıt ve Yönlendirme 423
b) Aile Arabuluculuğu 423
2) Özel Hukuk ADR Bölümü 424
a) Özel Hukuk Alternatif Uyuşmazlık Çözüm
Programı 424
b) Özel Hukuk Arabuluculuğu 425
c) Dava Değerlendirmesi 425
d) Tahkim 426
e) Veraset ve Vergi Değerlendirme Arabuluculuğu 426
f) Küçük Talepler ve Sınıf Talepleri Arabuluculuğu 427
3) Program Geliştirme Bölümü 427
§ 11. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ FEDERAL BÖLGE MAHKEMELERİNDE ADR 429
A) Genel Olarak Amerika Birleşik Devletleri Mahkemeler
Teşkilâtı 430
I- Federal Mahkemeler 434
1) Federal Bölge Mahkemeleri 434
2) Federal Temyiz Mahkemeleri 437
3) Özel Federal Mahkemeler 439
4) Yüksek Mahkeme 439
II- Eyalet Mahkemeleri 440
1) Eyalet İlk Derece Mahkemeleri 441
2) Eyalet Temyiz Mahkemeleri 441
3) Eyalet Yüksek Mahkemesi 442
B) Amerika Birleşik Devletleri Federal Bölge Mahkemelerinde Uygulanan Başlıca Mahkeme Bağlantılı ADR Yolları 442
I- Arabuluculuk 442
1) Davanın Arabulucuya Gönderilmesi 445
2) Arabulucu 446
3) Arabuluculuğa Hazırlık 446
4) Arabuluculuk Toplantıları 446
5) Arabuluculuğun Tamamlanması 447
II- Tahkim 449
1) 1988 Tarihli Kanuna Göre Zorunlu Tahkim 449
2) 1988 Tarihli Kanuna Göre Gönüllü Tahkim 450
3) 1998 Tarihli ADR Kanununa Göre Tahkim 450
III- Tarafsız Ön Değerlendirme 450
IV- Kısa Jüri Yargılaması 451
V- Kısa Yargılama 452
VI- Uzlaşma Haftası 453
VII- Dava Değerlendirmesi (Michigan Arabuluculuğu) 453
VIII- Arabuluculuk -Tahkim 453
C) Mahkeme Bağlantılı ADR Yollarına İlişkin Bazı Temel
Kavramlar 454
I- Davaların ADR’ye Gönüllü veya Zorunlu Olarak
Gönderilmesi 454
II- Bağlayıcı Olan veya Bağlayıcı Olmayan ADR 454
III- Menfaat Temelli veya Hak Temelli ADR 455
D) Mahkemelerin Görülmekte Olan Davaları ADR Yollarına Havale Etme Yetkisi 455
I- Federal Bölge Mahkemeleri 455
II- İflâs Mahkemeleri 457
§ 12. MAHKEME BAĞLANTILI ADR’YE BAŞVURULMASI 460
A) Mahkeme Bağlantılı ADR’ye Başvurulmasında Zorunluluk ve Gönüllülük 460
I- Zorunlu Mahkeme Bağlantılı ADR Programları ve Taraflara Sunulan ADR Yolları 461
1) Hukuk Davalarının ADR Listesine Zorunlu Olarak Gönderilmesi 462
2) Mahkemece Seçilen Davaların ADR Listesinden Belirli
Bir Yönteme Gönderilmesi 463
II- Farklı ADR Programlarının Uygulamaları 465
1) Belirli Türdeki Davaların ADR’ye Gönderilmesi 465
2) ADR’ye Gönderilecek Davaların Her Davanın
Koşullarına Göre Belirlenmesi 466
III- Gönüllü Mahkeme Bağlantılı ADR Programları 467
IV- Karma Mahkeme Bağlantılı ADR Programları 470
B) Mahkemenin Davada ADR’ye Başvurulmasına Karar Vermesi 470
C) Davanın Hangi Aşamasında ADR’ye Başvurulabilir? 473
I- Arabuluculuk 473
II- Tarafsız Ön Değerlendirme 476
III- Tahkim veya Kısa Jüri Yargılaması 476
D) ADR’ye Başvurulmasının Dava Sürecine Olan Etkisi 476
E) ADR’ye Başvurulmasından Önce veya ADR Sürecinde Yapılabilecek Olan Tahkikat İşlemleri 478
F) Davadaki Belirli Bir Meselenin Karara Bağlanmasının ADR’ye Başvurulmasını Kolaylaştıracak Olması Durumunda Mahkemenin Vereceği Karar 479
G) Davanın Çözülmesi Hakkında Bir Talepte Bulunulması Durumunda Mahkemenin Yapacağı İşlem 480
§ 13. ADR’YE UYGUN OLAN DAVALARIN SEÇİLMESİ 481
A) Tarafların Özellikleri 482
I- Davanın Tarafları ADR’den Yararlanabilir mi? 482
1) ADR Tarafların Daha İyi Bir Sonuca Ulaşmasını Sağlayabilir mi? 482
2) ADR Tarafların Zamandan ve Masraflardan Tasarruf Etmesini Sağlayabilir mi? 482
3) Taraflar, Kişisel veya Ticarî İlişkilere Sahip mi ve Bu İlişkileri Sürdürmek İstiyor mu? 483
II- Davanın Tarafları ve Avukatlar ADR’yi Verimli Bir Şekilde Kullanma Becerisine Sahip mi? 483
III- Davanın Taraflarından Birinin Avukatla Temsil
Edilmemesi 484
IV- Taraflardan Birinin İdare Olması 485
V- Uzlaşma Sağlanmasının Tarafların Gizli Kalmasını İstedikleri Bilgilere Bağlı Olması 486
B) Genel Olarak Davanın Özellikleri 486
I- Yeni Hukukî Sorunlar, Anayasal Sorunlar, Kamu Düzenine İlişkin Konular ve Hükmün, Hukukun Gelişmesine Olan Katkısı 486
II- Dava Konusu ve Hüküm Hakkında Kamunun Bilgilenme İhtiyacı 487
III- Dava Konusu Olan Olayların Az veya Çok Olması 487
IV- Dava Arkadaşlığı 488
V- Tarafların Daha Önceki Uzlaşma Girişimleri 489
VI- Dosya Üzerinden Karara Bağlanması Gereken Davalar 490
C) Karmaşık Davalar 490
I- Sınıf Davaları 491
II- Kitlesel Haksız Fiillerden Kaynaklanan Davalar 492
D) İflâs Davaları 494
§ 14. DAVAYA UYGUN OLAN ADR YOLUNUN
BELİRLENMESİ 495
A) ADR Yolunu Seçebilecek Kişiler 495
I- ADR Yolunun Taraflarca Seçilmesi 496
II- ADR Yolunun Mahkemenin ADR Görevlisi veya Personelce Seçilmesi 497
III- ADR Yolunun Hâkimce Seçilmesi 497
B) Mahkemenin Davaya Uygun Olan ADR Yolunu Belirlerken Esas Alacağı Kıstaslar 499
I- Arabuluculuk 499
II- Tahkim 500
1) Gönüllü Tahkim 500
2) Zorunlu Tahkim 502
III- Tarafsız Ön Değerlendirme 502
IV- Kısa Jüri Yargılaması 504
V- Kısa Yargılama 506
§ 15. TARAFLARIN RIZASI VE ADR SÜRECİNE KATILIMI 508
A) Davaların Tarafların Rızası Alınarak veya Alınmadan ADR’ye Gönderilmesi 508
I- Davanın ADR’ye Gönderilmesinin Zorunlu veya Gönüllü Olması Hâlinde Dikkate Alınacak Konular 509
II- Davanın, Tarafların Rızası Olmadan ADR’ye Gönderilmesine Karar Verme Yetkisi 512
1) Federal Bölge Mahkemeleri 512
2) İflâs Mahkemeleri 513
III- Mahkemenin Tarafların Rızasını Almak İstemesi Durumunda Bu Rızanın Sahih Olması İçin Yapılması Gerekenler 514
B) Tarafların ADR Toplantılarına Bizzat Katılmalarının
Sağlanması 515
I- Tarafların ADR Toplantılarına Katılması 515
II- Sigorta Şirketlerinin Taraf Olmadıkları Davalarda ADR Toplantılarına Katılması 518
III- İdarî Makamların veya Büyük Kuruluşların Görevlilerinin ADR Toplantılarına Katılması 518
IV- Tarafların ADR Toplantılarına Katılmasının Mahkemece Zorunlu Tutulmasında Yetki 520
C) ADR Toplantılarına İyiniyetle Katılım 521
D) ADR Toplantıları Başlamadan Önce Tarafların Tarafsız Kişiye Sunabileceği Bilgi ve Belgeler 522
§ 16. TARAFSIZ KİŞİNİN NİTELİKLERİ, EĞİTİMİ VE
SEÇİLMESİ 524
A) Tarafsız Kişilerin Mahkeme Listesine Kaydedilmesi 525
B) Tarafsız Kişilerin Sahip Olmaları Gereken Nitelikler 525
I- Hakem Olmak İçin Gereken Nitelikler 527
II- Arabulucu Olmak İçin Gereken Nitelikler 528
III- Dava Değerlendiricisi Olmak İçin Gereken Nitelikler 529
C) Tarafsız Kişilerin Seçimi 530
I- Tarafsız Kişinin Taraflarca Seçilmesi 530
II- Tarafsız Kişinin Hâkim veya Mahkeme Personeli Tarafından Seçilmesi 532
D) Uygun Tarafsız Kişinin Seçiminde Dikkate Alınacak Hususlar 533
I- Tarafsız Kişilerin Eğitimi ve Tecrübesi 533
II- Tarafsız Kişilerin İtibarı ve Kişisel Özellikleri 538
III- Tarafsız Kişilerin Uyuşmazlık Konusu Üzerindeki
Uzmanlığı 538
E) Hâkimler Tarafsız Kişi Olarak Görev Yapabilir mi? 539
I- Tecrübeli Emekli Hâkimler 539
II- Sulh Hâkimleri 539
III- Özel Uzmanlar 541
IV- Denetçiler 541
F) Davaya Bakan Hâkimin Tarafsız Kişi Olarak Görev Yapması Mümkün Müdür? 541
G) Tarafsız Kişinin Taraflarla Menfaat Çatışmasının Olması veya Tarafsızlığını Şüpheye Düşürecek Bir Durum Bulunması 543
H) Tarafsız Kişilerin Teminata Sahip Olması Gerekir mi? 545
§ 17. MASRAFLARIN KARŞILANMASI VE TARAFSIZ KİŞİNİN ÜCRETİ 547
A) Mahkeme Bağlantılı ADR Programının Masraflarının
Karşılanması 547
B) Tarafsız Kişinin Ücreti Konusundaki Uygulamalar 547
C) Tarafsız Kişinin Ücretinin Ödenmesi 549
I- Ücretsiz Hizmet Verilmesi 549
II- Ücretin Mahkemece Ödenmesi 550
III- Ücretin Taraflarca Ödenmesi 551
1) Taraflarca Ödenecek Ücretin Mahkemece Belirlenmesi 551
2) Taraflarca Ödenecek Ücretin Piyasa Fiyatlarına Göre Belirlenmesi 552
3) Ücretin Taraflar Arasında Paylaştırılması 552
IV- Ücretin Belirlenmesinde Dikkate Alınacak Hususlar 553
D) Davanın ADR’ye Zorunlu veya Gönüllü Olarak Gönderilmesinde Ücret 554
§ 18. ADR MÜZAKERELERİNDE GİZLİLİK 557
A) Mahkeme Bağlantılı ADR’de Gizliliğin Önemi 557
B) Mahkeme Bağlantılı ADR’de Gizliliğin Anlamı 558
C) ADR Yollarının Türlerine Göre Gizliliğin Kapsamı 559
I- Tahkim 559
II- Arabuluculuk 560
III- Tarafsız Ön Değerlendirme 561
D) ADR Müzakerelerinin Gizliliğini Koruyan Yöntemler 561
I- Dava ADR’ye Gönderildiğinde Hâkim Neler Yapabilir? 561
1) Gönderme Kararı 561
2) Gizlilik Anlaşmaları 562
II- Gizliliğin İhlâli Hâlinde Hâkim Neler Yapabilir? 562
E) Gizliliğin Korunmasında İstisnalar 563
F) ADR Müzakerelerinin Gizliliğini Koruyan Kanun Maddeleri 566
I- Eyalet Kanunlarında Gizliliğin Koruması 566
1) Gizlilik Korumasının Kapsamı 567
2) Delil İmtiyazının İleri Sürülmesi veya İmtiyazdan
Feragat 568
II- Federal Delil Kanunu’nun Gizliliğe İlişkin Hükümleri 568
1) Madde 403 568
2) Madde 408 569
3) Madde 501 570
III- Federal Hukuk Usûlü Kanunu’nun Gizliliğe İlişkin
Hükümleri 570
1) Madde 26 (c) 570
2) Madde 45 570
3) Madde 68 570
G) Gizliliğin İhlâli Hâlinde Yaptırım Uygulanması 570
§ 19. GÖNDERME KARARI VE TARAFLARIN ADR SÜRECİNE KATILMAK İSTEMEMESİ 572
A) Gönderme Kararında Yer Alması Gereken Hususlar 573
I- Gönderme Kararının Dayanağı Olan Kanun Maddeleri 573
II- Başvurulan ADR Yolu 573
III- Tarafsız Kişinin İsmi, Sorumlulukları ve Ücreti 574
IV- Dilekçelerin Sunulma Süresi ve İçeriği 574
V- ADR Müzakerelerine Katılım ve Uzlaşma Yetkisi 574
VI- ADR Toplantılarının Süresi 575
VII- Dava Süreciyle Olan İlişki 575
VIII- Gizlilik 575
IX- Tarafsız Kişi ile Hâkim Arasındaki Görüşmeler 576
X- Tarafsız Kişi ile Taraflar Arasındaki Tek Tarafları
Görüşmeler 576
XI- Ortaya Çıkan Sorunların Tespiti ve Etik Konular 576
XII- Uygulanabilecek Yaptırımlar 576
XIII- ADR Sürecinin Sonucu 577
B) Tarafların ADR Sürecine Katılmak İstememesi ve Gönderme Kararından Dönülmesi 577
I- Tahkime Katılmama ve Gönderme Kararından Dönülmesi Talebi 578
II- Diğer ADR Yollarına Katılmama ve Gönderme Kararından Dönülmesi Talebi 578
§ 20. ADR SÜRECİNDE DAVA YÖNETİMİ 580
A) Tarafsız Kişilerle Mahkeme Arasındaki Görüşmeler 580
I- Görüşmelerin Sınırlanması 583
II- Hâkimle Yapılması Gereken Görüşmeler için Alınabilecek Önlemler 583
B) Mahkemenin ADR Programını Değerlendirmesi 584
C) Mahkemenin ADR Programını İzlemesi 585
I- ADR Sürecinin İzlenmesi 585
II- ADR Süreci Hakkında Bilgi Toplanması 586
1) ADR’ye Gönderilen Davalar Listesi 586
2) ADR Dosyaları 587
D) ADR Programının Yönetimi 587
E) ADR Sürecinde Karşılaşılan Özel Durumlar 588
I- ADR Müzakerelerine Devam Edilmemesi, Uzlaşma Yetkisi Olmayanların Müzakerelere Katılması veya Müzakerelerin İyiniyetle Sürdürülmemesi Hâlinde Mahkemenin Yaptırım Uygulaması 588
II- Tarafların Uzlaşmayı Engelleyen Bir Sorun Hakkında Mahkemenin Karar Vermesini İstemesi 589
III- ADR Süreci Devam Ederken Taraflardan Birinin Davanın Esası Hakkında Karar Verilmesini İstemesi 589
IV- ADR Toplantılarına Taraflar Dışında Kişilerin Katılmak İstemesi 590
V- Mahkemenin Davayı ADR Sürecinden Geri Alması 591
1) Davanın ADR Sürecinden Geri Alınmasının
Nedenleri 591
2) Davanın ADR Sürecinden Geri Alınmasına Karar Verilmesi 592
3) Davanın ADR Sürecinden Geri Alınması Yerine Başvurulacak Yollar 592
F) Tarafsız Kişi veya Taraflarla İlgili Olarak Ortaya Çıkabilecek
Etik Sorunlar 592
G) ADR Sürecinin Sona Erdirilmesi 594
I- Anlaşmaya Varılması Hâlinde ADR Sürecinin Sona Erdirilmesi 595
II- Anlaşmaya Varılamaması Hâlinde ADR Sürecinin Sona Erdirilmesi 596
III- Tarafsız Kişinin Bir Karar Vermesi Hâlinde ADR Sürecinin Sona Erdirilmesi 596
§ 21. ÂDİL VE ETKİN BİR MAHKEME BAĞLANTILI ADR PROGRAMI OLUŞTURMAK İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 599
A) Amerika Birleşik Devletleri’nde Mahkeme Bağlantılı ADR Programlarının Etkinliğinin Arttırılması İçin Yapılan Çalışmalar 600
B) Etkin Bir Mahkeme Bağlantılı ADR Programının Temel İlkeleri 602
I- Mahkeme Bağlantılı ADR Programlarına Yönelik İlkeler 602
II- Mahkeme Bağlantılı ADR Programlarında Görev Yapan Tarafsız Kişilere Yönelik Etik İlkeler 607
1) Tarafsızlık 607
2) Menfaat Çatışması 608
3) Arabulucuların Reklâm Yapması 608
4) Ücretin Açıklanması 608
5) Gizlilik 608
6) Arabulucuların Uzlaşmadaki İşlevi 609
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
MÜZAKERE
§ 22. MÜZAKERENİN GENEL ESASLARI 615
A) Müzakerenin Tanımı ve Esasları 616
I- Müzakerenin Tanımı 616
II- Uyuşmazlık Müzakeresi ve Sözleşme Müzakeresi 618
III- Uyuşmazlık Müzakeresi ve Avukatlar 619
1) Uzlaşma Müzakeresinde Avukatla Temsil 620
2) Hukukun Gölgesinde Müzakere 620
3) Müzakerecilerin Birbirleri İçin İki Taraflı Tekel Oluşturması 621
B) Müzakerenin Özellikleri ve İşleyişi 621
§ 23. MÜZAKERE TEORİLERİ 625
A) Sorun Çözücü Yaklaşım 625
B) Rekabetçi Yaklaşım 634
§ 24. MÜZAKERELERE İYİ NİYETLE KATILMA
YÜKÜMLÜLÜĞÜ 639
A) Taraflara Yönelik İyiniyet Yükümlülüğü 639
B) Müzakereci Avukatlara Yönelik İyiniyet Yükümlülüğü 649
C) Genel Olarak ADR Sürecinde İyiniyet Yükümlülüğü 653
§ 25. TARAFSIZ MÜZAKERECİLERİN İŞLEVLERİ 655
BEŞİNCİ BÖLÜM
ARABULUCULUK
§ 26. GENEL OLARAK ARABULUCULUK 657
A) Arabuluculuğun Tanımı 657
B) Uyuşmazlık Çözümünde Arabuluculuğun Tercih Edilmesinin Nedenleri 661
C) Arabuluculuğun Temel İlkeleri 667
I- Bir Arabulucunun Mevcut Olması 667
II- Arabulucunun Tarafsızlığı 669
1) Tarafsızlığın Anlamı 669
2) Arabulucunun Görevleriyle Tarafsızlığın
Bağdaştırılması 671
III- Arabulucunun Bağlayıcı Bir Karar Verme Yetkisinin Bulunmaması 674
IV- Arabulucunun Yetkisinin Taraflardan Kaynaklanması 675
V- Arabuluculukta Karşılıklı Anlaşmaya Dayalı Bir Çözümün Esas Olması 675
VI- Arabuluculukta Uyuşmazlığın Çözümünün Amaçlanması 676
VII- Arabuluculukta Uyuşmazlığın Çözümünün Kolaylaştırılması 676
VIII- Arabuluculukta Güvenli Bir Müzakere Ortamının Hazırlanması 677
IX- Arabuluculukta Tarafların Yetkisi 678
X- Arabuluculukta Gizlilik 679
1) Arabuluculuk Sürecinde Gizliliğin Önemi 679
2) Arabuluculuk Müzakerelerinde Yapılan Açıklamaların Gizliliğinin Korunması 681
3) Arabulucuların Tanıklık Yapmaya Zorlanamaması 684
XI- Arabuluculukta Taraflara Bağımsız Tavsiyelerde Bulunulamaması 689
XII- Arabuluculukta Anlaşmazlığın Kontrol Altına Alınması 689
XIII- Arabuluculukta Saygı, Empati ve Samimiyet 690
1) Saygı 690
2) Empati 690
3) Samimiyet 691
D) Arabuluculuğa Başvurulması İçin Uygun Koşullar 691
I- Sürekli İlişkiler 691
II- Tek Seferlik (Ani) İşler 692
III- Çevre Hukuku, Normatif Düzenlemeler ve Kamu Politikası
ile İlgili Uyuşmazlıklar 692
IV- Küçük Miktarlı Talepler 692
V- Karmaşık ve Çok Taraflı Davalar 692
E) Arabulucular Arasındaki Farklılıkların Sebepleri 694
I- Arabulucuların Amaçlarındaki Farklılıklar 694
II- Arabulucuların Yaklaşımlarındaki Farklılıklar 694
F) Bir Davanın Arabuluculukla Çözülmesi, Yasal Hakların Uygulanmasıyla Uyumlu mudur? 697
§ 27. ARABULUCULUĞUN GELİŞİMİ VE ARABULUCULUK ÇEŞİTLERİ 700
A) Arabuluculuğun Gelişimi, Geleneksel ve Modern Arabuluculuk 700
I- Geleneksel Arabuluculukta Üçüncü Kişinin Gayri Resmî Müdahalesi 700
II- İslâm Hukukunda Geleneksel Arabuluculuk 701
III- Uzak Doğu Medeniyetlerinde Geleneksel Arabuluculuk 704
B) Yargısal Arabuluculuk 706
I- Alman Medenî Usûl Hukukunda Arabuluculuğun Gelişimi
ve Yargısal Arabuluculuk 707
1) Hâkimin Tarafları Sulhe Teşviki 707
2) ADR Yollarının Yönelik İlginin Artması 711
3) Alman Arabuluculuk Kanunu 719
II- Amerikan Yargılama Hukukunda Yargısal Arabuluculuk Olarak Ön Duruşma Müzakeresi 722
C) Arabuluculuk Çeşitlerinin Ortak Özellikleri 727
§ 28. MODERN ARABULUCULUĞUN İŞLEYİŞİ 731
A) Arabuluculuğun Ana Aşamaları 732
B) Arabuluculuk Öncesi Aşama 734
I- Arabuluculuğun Başlatılması ve Tarafların Karşılıklı Rızaları 734
II- Arabuluculuğun Önündeki Engellerin Aşılması 739
III- Arabuluculuk Toplantısına Hazırlanılması 739
1) Arabulucunun Seçilmesi 739
2) Taraflarla İlk Görüşmenin Yapılması ve Toplantıya Katılacak Kişilerin Tespiti 740
3) Arabulucu Sözleşmesinin İmzalanması 741
4) Arabuluculuk Toplantılarına İlişkin Düzenlemelerin Yapılması 741
5) Tarafların Bilgilendirilmesi ve Hazırlanmasına Yardım Edilmesi 742
6) Uyuşmazlık Konularını İçeren Bilgi Notları ve Belgelerin Sunulması 744
7) Arabuluculuk Toplantısı Gününde Yapılan Hazırlıklar 745
C) Arabuluculuk Aşaması 745
I- Taraflarla İlk Özel Toplantıda Buluşma 746
II- Taraflarla İlk Ortak Toplantıda Buluşma ve Oturma Düzeni 747
III- Açılış Toplantısı 748
1) Arabulucunun Açılış Konuşması 748
2) Tarafların Açılış Konuşması 750
IV- Taraflardan Uyuşmazlıkla İlgili Bilgi Toplanması 752
1) Hikâyenin Anlatılması 752
2) Taraflar Arasında Çekişmeli Olmayan Konuların Tespiti 753
3) Müzakere Edilecek Konuların ve Öncelik Sırasının Belirlenmesi 754
V- Sorunların Çözülmesi 754
VI- Özel Toplantılar 756
1) Özel Toplantıların Sorunların Çözülmesini
Kolaylaştırması 756
2) Özel Toplantılarda Gizliliğin Önemi 758
3) Özel Toplantılarda Uzlaşma Seçeneklerinin Olgunlaştırılması 760
VII- Ortak Toplantılar 763
VIII- Arabuluculukta Karşılaşılabilecek Sorunlar 764
IX- Arabuluculuğun Sonu 765
1) Arabuluculuk Sonunda Karşılaşılabilecek İhtimaller 765
2) Anlaşmaya Varılması 767
3) Anlaşma Belgesinin Hazırlanması 768
4) Anlaşmaya Varılamaması 769
D) Arabuluculuk Sonrası Aşama 770
§ 29. ARABULUCUNUN ÜSTLENDİĞİ ÇEŞİTLİ GÖREVLER 775
A) Müzakereler İçin Ortam Oluşturmak ve Organizatörlük 775
B) Müzakereleri Yumuşatmak (Yatıştırmak) 776
C) Duygu ve Düşüncelerin Açıklanmasını Kolaylaştırmak ve Dinleyici Olmak 776
D) İletişim Aracı Olarak Çalışmak ve Tercümanlık Yapmak 777
E) Kolaylaştırıcılık 778
F) Danışmanlık ve Uzlaşmayı Teşvik 778
G) Rehberlik ve Gerçekçi Düşüncenin Temsili 779
H) Başkalarının Kusurunun Üstlenilmesi 780
I) Anlaşma Metnini Hazırlamak 780
J) Anlaşmaya Uyulduğunun Gözlemlenmesi 780
§ 30. ARABULUCUNUN KULLANDIĞI YÖNTEMLER VE ARAÇLAR 781
A) Soru Sormak 781
B) Tarafları Aktif Olarak Dinleme ve Sözlü Olmayan İletişim 783
I- Arabulucunun Sabırlı Bir Dinleyici Olması 783
II- Aktif Dinlemenin Önündeki Engeller 784
III- Sözlü Olmayan İletişim Şekli 785
IV- Sözlü Olmayan İletişimin Unsurları 786
V- Sözlü Olmayan Davranışları Gözleme ve Anlama 787
VI- Sessizlik ve Asgarî Düzeydeki Sözlü Yönlendirmeler 787
VII- Konuşmalar Hakkında Yansıtma Yapma 788
VIII- Konuşmaları Farklı Kelimelerle Açıklama 789
IX- Konuşmaları Farklı Şekilde İfade Etme 789
X- Konuşmaları Özetleme 790
C) Uyuşmazlık Çözüm Süreci Üzerinde Kontrol 791
D) Nicelik Tahlili Yapmak 792
E) Takım Çalışması, Ortak Arabuluculuk 800
F) Bağımsız Önerilerde Bulunmak 802
G) Tarafları İkna Etmek 803
§ 31. MENFAAT TEMELLİ (SORUN ÇÖZÜCÜ) VE HAK TEMELLİ (TAHMİNE DAYALI) ARABULUCULUK 805
§ 32. TOPLULUK KÖKENLİ ARABULUCULUK 808
A) Topluluk Kökenli Arabuluculuk Programlarının Amacı 808
B) Topluluk Kökenli Arabuluculuk Programları İle Mahkemeler Arasındaki İlişki 812
§ 33. HUKUKÇULARIN ARABULUCULUKTAKİ KONUMLARI 816
A) Hukukçuların Müzakere Hünerlerini Kazanması 816
B) Avukatların Arabuluculuk Hünerlerini Kazanması 820
I- Avukatların Müvekkillerini Arabuluculuğa Hazırlaması 820
II- Avukatların Arabuluculuk Müzakerelerindeki İşlevleri 823
C) Noterlerin Arabuluculuk Hünerlerini Kazanması 826
§ 34. SÖZLEŞMELERE KOYULAN ARABULUCULUK ŞARTLARININ BAĞLAYICILIĞI 829
A) Uyuşmazlık Çözümünde Arabuluculuk Sürecinin Başlatılması 829
B) Arabuluculuk Şartlarının Uygulamadaki Durumu 830
C) Arabuluculuk Şartlarının Tarafları Bağlayıcılığı Konusundaki Tartışmalar ve Emsal Mahkeme Kararları 836
I- İngiliz Hukukundaki Tartışmalar 837
II- Avustralya Hukukundaki Tartışmalar 840
III- Kanal Tünel Davasında İleri Sürülen Görüşler 847
IV- Amerikan Hukukundaki Tartışmalar 851
V- Tartışmaların Türk Hukuku Bakımından Tahlili 858
§ 35. TİCARÎ UYUŞMAZLIKLARA İLİŞKİN ARABULUCULUK FAALİYETİ SONUCUNDA YAPILAN MİLLETLERARASI SULH SÖZLEŞMELERİ HAKKINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SÖZLEŞMESİ 867
A) Yabancılık Unsuru Taşıyan Anlaşma Belgelerinin İcrası Hakkında Milletlerarası Sözleşme Yapılması İhtiyacı 867
B) Arabuluculuk Sonunda Yapılan Milletlerarası Sulh Sözleşmeleri Hakkında Singapur Sözleşmesinin Amacı 872
C) Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Sözleşmelerinin Singapur Sözleşmesine Göre Uygulanabilmesi için Gereken Maddî Şartlar 878
I- Sulh Sözleşmesinin Arabuluculuk Sonunda Yapılması 878
II- Sulh Sözleşmesinin Milletlerarası Nitelik Taşıması 881
III- Sulh Sözleşmesinin Ticarî Uyuşmazlıklar Hakkında
Olması 884
D) Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Sözleşmelerinin Singapur Sözleşmesine Göre Uygulanabilmesi için Gereken Şeklî Şartlar 886
I- Sulh Sözleşmesinin Yazılı Olması 886
1) Sulh Sözleşmesinin Fizikî veya Elektronik Ortamda Yapılması 886
2) Sulh Sözleşmesinin Birden Fazla Belgeyle Yapılması 886
3) Temel İlişkide Arabuluculuk Sözleşmesinin Bulunmasının Zorunlu Olmaması 887
4) Para Borcu Dışındaki Edimlerin Sulh Sözleşmesinin Konusu Olabilmesi 888
II- Sulh Sözleşmesinin İmzalı Olması 889
III- Sulh Sözleşmesinin Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Yapılmış Olması 889
1) Sulh Sözleşmesinin Yapılması Sürecinin Herhangi Bir Aşamasına Arabulucunun Katılması 889
2) Yetkili Makama Sulh Sözleşmesinin Sunulması 890
3) Sulh Sözleşmesinin Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Yapıldığının İspatlaması 890
4) Sulh Sözleşmesinin Tercümesinin Sunulması 892
5) Yetkili Makamın Talep Edebileceği Diğer Belgeler 892
E) Singapur Sözleşmesinin Kapsamına Girmeyen Sulh
Sözleşmeleri 894
I- Aile, İş, Miras ve Tüketici Uyuşmazlıklarının Arabuluculukla Çözülmesi Sonucunda Yapılan Sulh Sözleşmeleri 894
II- Mahkeme Tarafından Onaylanan, Mahkeme Huzurunda Yapılan veya İlâm Niteliğinde Belge Gücü Taşıyan Sulh Sözleşmeleri 895
III- Hakem Kararı Olarak Tespit Edilen Sulh Sözleşmeleri 896
IV- Türk Hukuku Bakımından Singapur Sözleşmesinin
Kapsamına Giren Sulh Sözleşmeleri 897
1) Taraflar ve Avukatları ile Arabulucunun Birlikte İmzaladıkları Sulh Sözleşmesi 898
2) Taraflar ile Arabulucunun Birlikte İmzalayarak Mahkemeden İcra Edilebilirlik Şerhi Alınan Sulh Sözleşmesi 899
3) Taraflar ile Arabulucunun Birlikte İmzalayarak Mahkemeden İcra Edilebilirlik Şerhi Almadığı Sulh Sözleşmesi 899
4) Mahkemenin Tarafları Arabuluculuğa Teşvik Etmesi Sonucu Yapılan Sulh Sözleşmesi 899
5) Avukatlık Kanunu veya HMK Uyarınca Yapılan Sulh Sözleşmeleri 900
V- Mahkeme Önünde Yapılan Sulh Sözleşmelerinin Tenfizi 901
F) Singapur Sözleşmesinde Tanıma ve Tenfiz Kavramlarının Kullanılmamış Olması 901
G) Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Sulh Sözleşmesine Dayanarak İleri Sürülen Hukukî Başvuruların Ret Sebepleri 906
I- Sulh Sözleşmesine Dayanarak Yapılan Hukukî Başvurunun Reddi Sebeplerinin Sınırlı Sayıda Olması 906
II- Sulh Sözleşmesinin Taraflarından Birinin Ehliyetsiz
Olması 908
III- Sulh Sözleşmesinin Hükümsüz, Tesirsiz veya
Uygulanmasının İmkânsız Olması 909
IV- Sulh Sözleşmesinin İçerdiği Hükümlere Göre Bağlayıcı
veya Kesin Olmaması 910
V- Sulh Sözleşmesinin Sonradan Değiştirilmiş Olması 912
VI- Sulh Sözleşmesinde Kararlaştırılan Borcun İfa Edilmiş
Olması 913
VII- Sulh Sözleşmesinde Kararlaştırılan Borcun Açık veya Anlaşılabilir Olmaması 913
VIII- Sulh Sözleşmesinin Uygulanması Talebinin İçerdiği Hükümlere Aykırı Olması 915
IX- Arabulucuya veya Arabuluculuğa Uygulanan Kuralların İhlâl Edilmiş Olması 916
1) Ret Sebebine İlişkin Tartışmalar 916
2) İhlâl Edilen Kuralların Arabuluculuğa Başvurulmadan Önce Yürürlükte Olması 917
3) Kural İhlâlinin Ağır Olması 917
4) Kurallara Aykırı Davranış ile İlgili Tarafın Anlaşmaya Varma İradesi Arasında Nedensellik Bağı Olması 918
X- Arabulucunun Tarafsızlığı ve Bağımsızlığından Şüphe Etmeyi Haklı Gösteren Hâlleri Taraflara Açıklamaması 919
XI- Sulh Sözleşmesinin Uygulanması Talebinin Kamu Düzenine Aykırı Olması 921
XII- Sulh Sözleşmesinin Uygulanması Talebinin Arabuluculuğa Elverişsiz Olması 922
H) Singapur Sözleşmesine Taraf Olan Devletlerin İleri Sürebileceği Çekinceler 922
I) Singapur Sözleşmesine Bölge Ekonomik Kuruluşlarının
Katılması 925
J) Sulh Sözleşmesinin Talepte Bulunulan Devletin Usûl Kurallarına ve Sözleşme Hükümlerine Göre Uygulanması 927
K) Paralel Başvurular 929
ALTINCI BÖLÜM
ARABULUCULUK-TAHKİM
§ 36. GENEL OLARAK ARABULUCULUK-TAHKİM 931
A) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Tanımı 931
B) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Terditli Uyuşmazlık
Çözümünden Farkı 933
C) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Faydaları 934
I- Arabuluculuk-Tahkimin Saf Arabuluculuktan Üstünlükleri 935
II- Arabuluculuk-Tahkimin Saf Tahkimden Üstünlükleri 940
D) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Sakıncaları 941
E) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Sakıncalarının Aşılması 946
I- Arabuluculuk-Tahkim Konusunda Yapılan Araştırmalardan Elde Edilen Bulguların Kullanılması 946
II- Arabuluculuk ve Hakemlik İşlevlerinin Bağdaştırılması İçin Yapılması Gerekenler 951
F) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Doğurabileceği Sorunların Aşılmasında Aydınlanmış İrâdenin Önemi 953
§ 37. ARABULUCULUK TEKNİKLERİNİN HAKEMLERE SAĞLADIĞI FAYDALAR 960
A) Algılama Engelleri 960
B) Algıda Seçicilik 960
C) Kendi Durumu Hakkında Aşırı İyimser Tahminde Bulunmak 961
D) Kaybetme Korkusu 962
E) Masrafların Karşılanması Beklentisi 962
F) Karşı Tarafın Uzlaşma Teklifinin Değersiz Gösterilmesi 962
G) Gergin Müzakere Ortamı 963
§ 38. ARABULUCULUK-TAHKİM YOLUNA BAŞVURULMASI 964
A) Önce Arabuluculuğa Sonra Tahkime Başvurulması 964
B) Önce Tahkime Sonra Arabuluculuğa Başvurulması 967
C) Kurumsal Tahkim Uygulamalarında Arabuluculuk-Tahkim 970
D) Yetkin Arabulucu-Hakem Atanması 975
§ 39. FARKLI ARABULUCULUK-TAHKİM MODELLERİ 977
A) Aynı Tarafsız Üçüncü Kişi Huzurunda Arabuluculuk-Tahkim 977
B) Farklı Tarafsız Üçüncü Kişi Huzurunda Arabuluculuk-Tahkim 978
C) Farklı Tarafsız Üçüncü Kişi Huzurunda Tavsiye Edici Arabuluculuk-Tahkim 978
D) Paralel Arabuluculuk 979
E) Danışman Hakem 981
F) Sebep Gösterilen Arabuluculuk-Tahkim 982
G) Arabuluculuk ve Nihaî Teklif Tahkimi 983
H) Arabuluculuk-Tahkimden Cayma Hakkı 986
I) Takım Hâlinde Yürütülen Arabuluculuk-Tahkim 987
J) Gölge Arabuluculuk 988
YEDİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ İHTİYACI
§ 40. MAHKEMELERİN AĞIR İŞ YÜKÜ SORUNU VE İŞ YÜKÜNÜN AZALTILMASIYLA İLGİLİ ÇALIŞMALAR 989
A) Türk Hukuk Sisteminde Mahkemelerin Ağır İş Yükü Sorunu 989
B) Mahkemelerin İş Yükünün Azaltılmasıyla İlgili Çalışmalar 992
§ 41. AVRUPA KONSEYİ BAKANLAR KOMİTESİNİN, MAHKEMELERDEKİ AŞIRI İŞ YÜKÜNÜN ÖNLENMESİ VE AZALTILMASIYLA İLGİLİ TEDBİRLER HAKKINDAKİ R (86) 12 SAYILI TAVSİYE KARARI 998
A) Tavsiye Kararının İçeriği 998
B) Tavsiye Kararının İncelenmesi 1000
C) Tavsiye Kararında Yer Alan Çözüm Önerileri 1002
I- Uyuşmazlıkların Dostane Yollarla Çözümü 1002
II- Hâkimlerin Yargısal Olmayan Görevlerden Kurtarılması 1004
III- Uyuşmazlıkların Mahkeme Dışındaki Kuruluşlarca
Çözülmesi 1006
IV- İlk Derece Mahkemelerinde Tek Hâkim Görevlendirilmesi 1007
V- Mahkemelerin Görevini Düzenleyen Hükümler 1008
VI- Hukuk Sigortası 1009
§ 42. TAHKİMİN HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNDAKİ DÜZENLENİŞ ŞEKLİ İTİBARİYLE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ HUKUKUMUZDA NE ÖLÇÜDE CAİZDİR? 1011
SEKİZİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ
HAKKINDAKİ DÜZENLEMELER
§ 43. HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ KANUNUNA GÖRE BOŞANMA İŞLERİNDE SULH TEŞEBBÜSÜ 1019
§ 44. AİLE UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE SULH VE ARABULUCULUK 1025
A) Aile Uyuşmazlıklarının Dostane Yollarla Çözümünün Önemi 1025
B) Aile Uyuşmazlıklarının Çözümünde Sulh 1031
C) Aile Uyuşmazlıklarının Çözümünde Arabuluculuk 1036
I- Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun Kapsamında Aile Arabuluculuğu 1038
II- Evlilik Birliğinin Hâkimin Müdahalesi Yoluyla Korunması Amacıyla Alınabilecek Tedbirler Kapsamında Aile Arabuluculuğu 1039
III- Aile Arabuluculuğuna Elverişli Aile Uyuşmazlıkları 1042
1) Boşanmanın Fer’i Sonuçlarına İlişkin Uyuşmazlıklar 1042
2) Mal Rejiminin Tasfiyesi Konusundaki Uyuşmazlıklar 1045
a) Anlaşmalı Boşanma Sürecinde Mal Rejimin Tasfiyesi İçin Aile Arabuluculuğuna Başvurulması 1045
b) Boşama Davasıyla Birlikte Açılan Mal Rejimin Tasfiyesi Davasında Aile Arabuluculuğuna Başvurulması 1056
c) Boşama Davası Kesinleştikten Sonra Açılan Mal Rejimin Tasfiyesi Davasında Aile Arabuluculuğuna Başvurulması 1057
IV- Uluslararası Çocuk Kaçırmadan Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde Sulh ve Arabuluculuk 1057
§ 45. İŞ HUKUKUNDA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI 1060
A) İş Uyuşmazlıklarında Barışçı Çözüm Yollarının Faydaları 1060
B) İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Başvurulan Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 1064
I- Hak ve Menfaat Uyuşmazlığı 1064
II- Uzlaştırma 1066
III- Arabuluculuk 1068
IV- Tahkim 1069
V- Arabuluculuk-Tahkim 1069
C) İşe İade Davasının Takimde Açılması 1071
D) İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Gönüllü Arabuluculuk 1075
E) İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Dava Şartı Olarak
Arabuluculuk 1077
I- Arabuluculuğa Başvurulmasının Dava Şartı Olduğu İş Uyuşmazlıkları 1077
II- İşe İade Davasında Arabuluculuğa Başvurulması 1080
III- Arabuluculuğa Başvurulmadan Dava Açılması Hâlinde Davanın Usûlden Reddedilmesi 1081
IV- Arabuluculuk Bürosunun Arabulucu Listesinden Görevlendirme Yapması 1082
V- Yetkili Arabuluculuk Bürosuna Başvurulması 1082
VI- Arabulucunun Belirlenmesi 1083
VII- İletişim Bilgileri ile Başvuru Belgelerinin Büroya
Verilmesi 1083
VIII- Tarafların Bilgilendirilmesi ve İlk Arabuluculuk
Toplantısına Davet Edilmesi 1083
IX- Arabuluculuk Bürosunun Yetkisine İtiraz Edilmesi 1083
X- Arabuluculuk Süresi 1084
XI- Arabuluculuk Görüşmeleri 1084
XII- Arabuluculuk Sonucunda Son Tutanak Düzenlenmesi 1090
1) Anlaşma Son Tutanağı 1090
2) Anlaşmama Son Tutanağı 1093
XIII- İlk Toplantıya Katılmamanın Yargılama Giderleri Bakımından Yaptırımı 1099
XIV- Arabuluculuk Ücreti ve Giderler 1099
1) Anlaşma Sağlandığında Arabuluculuk Ücreti 1099
2) Anlaşma Sağlanamadığında Arabuluculuk Ücreti 1099
3) Arabuluculuk Bürosunun Giderleri 1100
XV- Arabuluculuk Sürecinde Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Sürelerin İşlememesi 1100
F) Bireysel Menfaat Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk 1101
G) Toplu Hak ve Menfaat Uyuşmazlıklarının Çözümünde Tahkim
ve Arabuluculuk 1102
I- Toplu Hak Uyuşmazlıklarının Çözümü 1102
II- Toplu Menfaat Uyuşmazlıklarının Çözümü 1103
H) Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Olağan Arabuluculuk 1103
I- Uyuşmazlığın Tespiti 1104
II- İlk Toplu Görüşme Toplantısına Gelmeme veya Görüşmeye Başlamama 1104
III- Toplu Görüşmenin Usûlü 1105
IV- Toplu Görüşme Süresi 1106
V- Toplu Görüşme Toplantısına Devam Etmeme 1106
VI- Uyuşmazlık Tutanağının Tanzimi 1106
VII- Toplu Görüşme Süresinin Anlaşma Olmadan Sona Ermesi 1107
VIII- Arabulucunun Görevlendirilmesi ve Faaliyetleri 1108
IX- Arabulucunun Ücreti 1110
X- Arabulucunun Çalışma Usûl ve Esasları 1110
I) Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Olağanüstü
Arabuluculuk 1115
I- Kanunî Grev Kararı Alınan Uyuşmazlıkta Olağanüstü Arabuluculuk 1115
II- Grev ve Lokavtın Ertelenmesinde Olağanüstü Arabuluculuk 1116
J) İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Mahkeme Bağlantılı Arabuluculuk 1116
K) Sosyal Güvenlik Hukukunda Uzlaşma 1117
§ 46. NOTERLİK DAİRESİNİN DEVRİNDE ORTAYA ÇIKAN UYUŞMAZLIKLARIN YARGI DIŞI ÇÖZÜM YOLLARI 1119
§ 47. İDARE HUKUKUNDA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK
ÇÖZÜM YOLLARI 1123
A) Mukayeseli Hukukta İdare ve Vergi Hukuku Uyuşmazlıklarının Çözümünde Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1123
B) Türk İdare Hukukunda Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1130
I- Köy Kanununa Göre Arabuluculuk 1132
II- Mülga 4353 Sayılı Kanuna Göre Genel Bütçeye Dâhil Kuruluşların Taraf Olduğu Uyuşmazlıklarda Sulh 1133
1) Davaya veya İcraya İntikal Etmiş Olan İhtilâfların Sulh Yoluyla Halli 1133
2) Davaya veya İcraya İntikal Etmemiş Olan İhtilâfların Sulh Yoluyla Halli 1139
III- Türk Petrol Kanununa Göre Arabuluculuk 1140
IV- Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanuna Göre Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1141
V- Kamulaştırma Kanununa Göre Uzlaşma 1142
VI- Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesinde Sulh 1146
1) İdarelerin Taraf Olduğu Adlî ve İdarî Uyuşmazlıkların Sulhle Çözümü İçin Görüş Alınması 1146
2) Adlî Uyuşmazlıklarda Sulhe Başvurulması 1148
3) İdarî Uyuşmazlıklarda Sulhe Başvurulması 1151
VII- Sağlık Mesleklerinin Kusurlu Uygulanmasından Doğan Uyuşmazlıklarda Uzlaştırma 1153
1) Uzlaştırma Sürecinin Tarafları 1153
2) Uzlaşma Teklif Edilmesi 1154
3) Hukukçu Uzlaştırıcının Atanması 1154
4) Uzlaşma Müzakereleri 1155
5) Uzlaştırma Sürecinde Yapılan Masraflar 1156
6) Uzlaşma Sürecinin Sona Ermesi 1156
7) Sağlık Hukukunda Uzlaştırmanın Anayasaya
Uygunluğu 1157
VIII- İdarî Uyuşmazlıkların Çözümünde Kamu Denetçiliği Kurumu 1162
1) İdarenin Ombudsman Vasıtasıyla Yargı Dışı
Denetimi 1162
2) Kamu Denetçiliği Kurumunun Amacı 1165
3) Kamu Denetçiliği Kurumunun Görevi 1168
4) Kamu Denetçiliği Kurumunun Tarafsızlığı ve
Bağımsızlığı 1169
5) Kamu Denetçiliği Kurumuna Başvurulması 1170
6) Kamu Denetçiliği Kurumunun İnceleme ve Araştırma Yapması 1171
7) Kamu Denetçiliği Kurumunun Şikâyet Başvurusuna
İlişkin İnceleme ve Araştırması Sonucunda Verebileceği Kararlar 1172
8) Kamu Denetçiliği Kurumunun Uzlaşma Önerilerinde Bulunması ve Dostane Çözüm 1174
IX- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanununa Göre Uzlaşma 1175
X- Uzlaştırma Kurullarının Kuruluş, Görev ve Yetkilerine Dair Kanun Tasarısı 1176
C) Türk Vergi Hukukunda Alternatif Uyuşmazlık
Çözümü 1179
§ 48. TÜKETİCİ HUKUKUNDA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 1182
A) Mukayeseli Hukukta Tüketici Şikâyetlerinin Giderilmesinde Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1182
B) Türk Hukukunda Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna
Göre Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1185
I- Tüketici Hakem Heyetleri 1185
II- Diğer Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 1189
III- Tüketici Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Olarak
Arabuluculuk 1194
1) Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Hakkındaki Kanun Düzenlemesi 1194
2) Dava Şartı Olarak Arabuluculuğa Tâbi Tüketici Uyuşmazlıkları 1195
3) Tüketici Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Ücret 1196
§ 49. BORSA UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 1199
§ 50. ELEKTRONİK FON TRANSFERİ İŞLEMLERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜNDE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 1203
A) Mukayeseli Hukukta Banka Hukuku Uyuşmazlıklarının Çözümünde Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1203
B) Türk Hukukunda Elektronik Fon Transferi İşlemlerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1204
§ 51. SPOR HUKUKUNDA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK
ÇÖZÜMÜ 1208
A) Mukayeseli Hukukta Spor Uyuşmazlıklarının Çözümünde Arabuluculuk 1208
B) Türk Hukukunda Spor Uyuşmazlıklarının Çözümünde Tahkim 1212
I- Futbol Dışındaki Spor Uyuşmazlıklarının Çözümü 1212
II- Futbol Dalındaki Spor Uyuşmazlıklarının Çözümü 1217
§ 52. SİGORTACILIK KANUNUNA GÖRE TAHKİM 1226
A) Sigorta Tahkim Sistemine Üye Olunması 1226
B) Sigorta Tahkim Komisyonu ve Sigorta Hakemleri 1229
C) Sigorta Tahkimine Başvurulması 1230
D) Sigorta Tahkiminde Yargılama Usûlü 1230
E) Sigorta Tahkiminde Kanun Yolları 1232
§ 53. MARKA VE PATENT UYUŞMAZLIKLARININ
ÇÖZÜMÜNDE ARABULUCULUK 1234
§ 54. AVUKATLIK KANUNUNA GÖRE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 1235
A) Avukatlık Kanununa Göre Baro Yönetim Kurulunun Arabuluculuğu ve Baro Hakem Kurulu 1235
B) Avukatlık Kanununa Göre Uzlaşma (Müzakere) 1239
I- Uzlaştırıcı Avukatlık 1239
II- Avukatın Uzlaşma Konusunda Müvekkilini Aydınlatma Yükümü 1244
III- Uzlaşma Sağlamanın Genel Esasları 1251
IV- Uzlaşma Teklifinde Bulunulması 1254
V- Uzlaşma Müzakereleri 1256
VI- Uzlaşma Sağlamada Avukatlık Ücreti 1258
VII- Uzlaşma Tutanağı Düzenlenmesi 1259
VIII- Uzlaşma Tutanağının Düzenlenmesinde Avukatla Temsil Zorunluluğu 1265
IX- Uzlaşma Tutanağının Düzenlenmesi Ne Ölçüde Caizdir? 1267
X- Avukatlık Kanunu’nun 35/A Maddesinde Yapılması
Gereken Değişiklikler 1268
§ 55. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN TÜRK
HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 1271
DOKUZUNCU BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNDA UZLAŞTIRMA
§ 56. ONARICI ADALET ANLAYIŞI 1275
A) Onarıcı Adalet Anlayışının Düşünsel Temeli 1275
I- Onarıcı Adalet Anlayışının Tarihi Gelişimi 1275
II- Onarıcı Adaletin Geleneksel Ceza Adaletinden Farkı 1277
B) Onarıcı Adalet Programlarının Esasları 1284
C) Onarıcı Adalet Yöntemleri 1288
§ 57. ONARICI ADALET PROGRAMLARINDAN MAĞDUR-FAİL ARABULUCULUĞU 1290
A) Genel Olarak Mağdur-Fail Arabuluculuğu 1290
B) Mağdur-Fail Arabuluculuğunun Sunduğu Faydalar 1298
I- Mağdura Yönelik Faydalar 1298
II- Faile Yönelik Faydalar 1300
III- Topluma Yönelik Faydalar 1301
IV- Ceza Adaleti Sistemine Yönelik Faydalar 1301
§ 58. MAĞDUR-FAİL ARABULUCULUĞUNUN USÛLÜ 1303
A) Mağdur-Fail Arabuluculuğunun Ön Koşulları 1303
B) Mağdur-Fail Arabuluculuğunun Aşamaları 1304
I- Arabuluculuğa Uygun Davaların Tespiti ve Arabuluculuğa Gönderilmesi 1304
II- Mağdur ile İlk Görüşme ve Özel Toplantı 1305
III- Fail ile İlk Görüşme ve Özel Toplantı 1306
IV- Mağdur ve Failin Katıldığı Ortak Arabuluculuk Toplantısının Yönetilmesi 1307
V- Arabuluculuğun Sonucu ve Anlaşmaya Varılması 1309
VI- Arabuluculuğun Sonucunun Takip Edilmesi 1310
§ 59. CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA UZLAŞTIRMAYI DÜZENLEYEN MEVZUAT 1311
§ 60. UZLAŞTIRMANIN TANIMI VE ESASLARI 1316
A) Uzlaştırmanın Tanımı 1316
B) Uzlaştırmanın Genel Esasları 1317
§ 61. UZLAŞTIRMA KAPSAMINDAKİ SUÇLAR 1320
A) Yetişkinler Tarafından İşlenen Suçlar 1320
I- Uzlaştırmada Gerçek veya Özel Hukuk Tüzel Kişilerinin
Taraf Olması 1320
II- Uzlaştırmaya Başvurulabilecek Katalog Suçlar 1321
III- Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar 1333
IV- Uzlaştırma Kapsamına Giren ve Girmeyen Suçların Birlikte İşlenmiş Olması 1333
B) Suça Sürüklenen Çocuklar Tarafından İşlenen Suçlar 1337
§ 62. SORUŞTURMA AŞAMASINDA UZLAŞTIRMAYA BAŞVURULMASI 1344
A) Şüphelinin İşlenen Suçtan Dolayı Sorumluluğunu Kabul Etmiş Olması 1347
B) Suçun Şüpheli Tarafından İşlendiğine Dair Yeterli Şüphe Bulunması 1351
C) Şüpheli ve Mağdurun Uzlaştırmaya Başvurmaya Özgür İradeleriyle Rıza Göstermesi 1352
D) İddianamenin Düzenlenmemiş Olması 1352
§ 63. UZLAŞTIRMA TEKLİFİ 1355
A) Uzlaştırma Teklifinde Bulunulması 1355
I- Tarafların Fiil Ehliyetine Sahip Olması 1355
II- Tarafların Fiil Ehliyetine Sahip Olmaması 1357
III- Uzlaştırma Teklifinin Açıklamalı Tebligat veya İstinabe Yoluyla Yapılması 1363
IV- Uzlaştırma Teklifinde Sıralama 1365
V- Uzlaştırma Teklifinin Yapılamaması 1367
VI- Hakkında Yakalama Emri Bulunan Şüpheli veya Sanığa Uzlaştırma Teklifi 1368
B) Uzlaştırma Teklifinin İçeriği ve Tarafların Bilgilendirilmesi 1370
C) Uzlaştırma Teklifinin Reddi 1375
D) Uzlaştırma Teklifinin Kabulü 1376
§ 64. UZLAŞTIRICININ GÖREVLENDİRİLMESİ, NİTELİKLERİ VE EĞİTİMİ 1379
A) Soruşturma Dosyasının Uzlaştırma Bürosuna Gönderilmesi ve Dosyanın İncelenmesi 1379
B) Uzlaştırıcıların Görevlendirilmesi 1380
C) Uzlaştırıcıların Reddi 1387
D) Uzlaştırıcıların Nitelikleri 1388
E) Uzlaştırıcıların Eğitimi 1388
F) Uzlaştırıcı Sicili 1390
G) Uzlaştırıcının Sicilden ve Listeden Çıkarılması 1390
§ 65. UZLAŞTIRICIYA SORUŞTURMA DOSYASINDA YER ALAN BELGELERİN VERİLMESİ 1392
A) Uzlaştırıcıya Gerekli ve Uygun Görülen Belge Örneklerinin Verilmesi 1392
B) Gizlilik Bildirimi 1393
§ 66. UZLAŞTIRICILARA İLİŞKİN ETİK KURALLAR 1395
A) Genel Olarak Onarıcı Adalette Uzlaştırıcıların Uyması Gereken Etik İlkeler 1395
I- Tarafların Menfaatleriyle İlgili Olan Etik İlkeler (Tarafların İhtiyaçları ve Hakları) 1395
1) Tarafların Tamamıyla İlgili Etik İlkeler 1395
2) Zarar Gören Taraflarla İlgili Etik İlkeler 1395
3) Başkalarının Zararlarından Sorumlu Olan Taraflarla
İlgili Etik İlkeler (Ceza Yaptırımlarıyla Karşılaşanlar Dâhil) 1396
II- Toplumun Menfaatleriyle İlgili Etik İlkeler 1396
III- Yargı Sistemiyle Birlikte Çalışan Kurumlarla İlgili Etik
İlkeler 1396
IV- Yargı Sistemiyle İlgili Etik İlkeler 1396
V- Onarıcı Adalet Yöntemlerini Uygulayan Kurumlarla İlgili
Etik İlkeler 1397
B) Mevzuatta Uzlaştırıcıların Uyması Gereken Etik İlkeler 1398
I- Bağımsızlık 1399
II- Tarafsızlık 1400
III- Görevini Özenle Yerine Getirme Yükümlülüğü 1402
IV- Taraflara Nazik ve Saygılı Davranma Yükümlülüğü 1403
V- Şüpheli veya Sanığa Karşı Ön Yargılı Olmama
Yükümlülüğü 1404
VI- Eşitliği Gözetme Yükümlülüğü 1404
VII- Taraflarla Menfaat Çatışması Olmaması Yükümlülüğü 1404
VIII- Uzlaştırıcının Aynı Olayda Vekil veya Müdafii Olarak
Görev Üstlenmeme Yükümlülüğü 1405
IX- Gizlilik Yükümlülüğü 1406
X- Menfaat Temin Etmeme Yükümlülüğü 1408
XI- Görevinin Saygınlığını ve Kişilerin Adalete Olan Güvenini Koruma Yükümlülüğü 1408
C) Uzlaştırıcıların Etik İlkelere Uygun Hareket Etmesi Bakımından Denetlenmesi 1408
§ 67. UZLAŞTIRMA SÜRESİ VE DAVA ZAMANAŞIMININ DURMASI 1410
A) Uzlaştırma İşlemlerinin Tamamlanma Süresi 1410
B) Dava Zamanaşımı ile Kovuşturma Koşulu Olan Dava Süresinin Durması 1411
§ 68. UZLAŞTIRMA MÜZAKERELERİ 1413
A) Uzlaştırıcının Müzakerelere Hazırlanması 1413
B) Uzlaştırma Müzakerelerine Katılım 1414
C) Cumhuriyet Savcısının Uzlaştırma Sürecindeki İşlevi 1415
D) Uzlaştırıcının Müzakere Öncesinde Tarafları
Bilgilendirmesi 1416
E) Uzlaştırma Müzakerelerinin Yönetilmesi ve Müzakere
Yöntemleri 1418
F) Uzlaştırma Müzakerelerinin Yapılacağı Yer 1422
G) Uzlaştırma Müzakerelerinin Gizliliği, Delil ve Tanıklık
Yasağı 1423
§ 69. MAĞDURUN ZARARININ GİDERİMİ 1429
A) Uzlaştırmada Zararın Tespiti ve Telâfisi 1429
B) Uzlaştırmada Giderilebilecek Zararlar 1431
C) Zararın Giderilmesine Yönelik Edimler 1432
I- Edim Kavramı 1432
II- Edim Türleri 1434
1) Olumlu veya Olumsuz Edimler 1434
2) Âni, Sürekli veya Dönemli Edimler 1434
3) Şahsî veya Maddî Edimler 1434
4) Verme, Yapma, Yapmama Edimleri 1434
D) Uzlaşmaya Konu Edimin Hukuka ve Ahlâka Aykırı Olmaması 1435
E) Uzlaşmaya Konu Olabilecek Edim Türleri 1436
I- Mağdurun Fiilden Kaynaklanan Maddî veya Manevî
Zararının Tamamen yahut Kısmen Tazmin Edilmesi 1440
II- Mağdurun veya Suçtan Zarar Görenin Haklarına Halef Olan Üçüncü Kişilerin Maddî veya Manevî Zararının Tamamen yahut Kısmen Tazmin Edilmesi 1441
III- Mağdurun veya Suçtan Zarar Görenin Kendisinin yahut Haklarına Halef Olan Üçüncü Kişilerin Maddî veya Manevî Zararlarının Eski Hâle Getirilmesi 1450
IV- Bir Kamu Kurumu veya Kamu Yararına Hizmet Veren Özel Bir Kuruluş ile Yardıma Muhtaç Kişi yahut Kişilere Bağış Yaparak Zararın Tazmini 1451
V- Mağdur, Suçtan Zarar Gören, Bunların Gösterecekleri Üçüncü Şahıs veya Bir Kamu Kurumu yahut Kamu Yararına Hizmet Veren Özel Bir Kuruluşun Belirli Hizmetlerinin Geçici
Süreyle Yerine Getirilmesi Yoluyla Zararın Tazmini 1452
VI- Topluma Faydalı Birey Olmayı Sağlayacak Bir Programa Katılarak Zararın Tazmini 1455
VII- Mağdur veya Suçtan Zarar Görenden Özür Dilenmesi
Yoluyla Zararın Tazmini 1456
F) Edimin Fail Yararına Üçüncü Kişi Tarafından Yerine
Getirilmesi 1457
G) Edimin Yerine Getirilmesinin Takibi ve Yerine Getirilmemesinin Sonuçları 1458
I- Edimin Yerine Getirilmesinin Takibi 1458
1) Soruşturma Evresinde Edimin Yerine Getirilmesinin
Takibi 1458
2) Kovuşturma Evresinde Edimin Yerine Getirilmesinin Takibi 1458
II- Edimin Yerine Getirilmemesinin Sonuçları 1459
§ 70. UZLAŞTIRMANIN SONUCU 1462
A) Uzlaştırma Sürecinin Sona Ermesi 1462
B) Uzlaştırma Raporunun veya Uzlaşma Belgesinin
Hazırlanması 1462
I- Uzlaştırma Raporu 1462
II- Uzlaşma Belgesi 1468
C) Tazminat Davası Açılamaması ve Açılmış Olan Davadan Feragat Edilmiş Sayılması 1469
D) Uzlaştırma Sonucunda Cumhuriyet Savcısı Tarafından Verilecek Kararlar 1471
I- Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı 1471
II- Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararı 1471&l
Alternatif Uyuşmazlık Çözümü
Prof. Dr. Mustafa Serdar ÖZBEK
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 9
SUNUŞ 11
İÇİNDEKİLER 17
BİBLİYOGRAFYA 59
KISALTMALAR CETVELİ 141
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
ANLAŞMAZLIK VE UYUŞMAZLIK
§ 1. GENEL OLARAK “ANLAŞMAZLIK”, “TALEP” VE “UYUŞMAZLIK” KAVRAMLARI 153
A) Anlaşmazlık Kavramı 153
B) Talep ve Uyuşmazlık Kavramları 160
I- Uyuşmazlık Nedir? 160
II- Uyuşmazlık Çözümü ve Uyuşmazlık Yönetimi 171
C) Anlaşmazlık Yönetimi ve Anlaşmazlık Çözüm
Yolları 172
§ 2. TOPLUMDA DAVA ALIŞKANLIĞI 183
A) Dava Alışkanlığının Sosyolojik İçeriği 183
B) Dava Alışkanlığını Etkileyen Etkenler 184
I- Sosyoekonomik Etkenler 184
II- Hukukî Etkenler 186
C) Dava Alışkanlığı Bakımından Toplumlar Arasındaki
Farklılıklar 186
D) Dava Alışkanlığının Değerlendirilmesi 192
I- Dava Alışkanlığının Olumlu Etkileri 192
II- Dava Alışkanlığının Olumsuz Etkileri 193
E) Dava Eğiliminin Sınırlanması 193
İKİNCİ BÖLÜM
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN
GENEL ESASLARI
§ 3. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN HUKUKÎ YAPISI 197
A) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Tanımı ve Özellikleri 197
B) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Yargıya Bir Alternatif midir? 205
C) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünde Kapsam Sorunu 218
I- Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolu Olarak Tahkim 218
II- Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolu Olarak Arabuluculuk (Uzlaştırma) 227
III- Karma Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 230
D) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Hukuk Dogmatiği İçindeki Yeri 231
I- Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Ayırımının Güncel Değeri 231
II- Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Ayırımındaki Yeri 237
III- Medenî Usûl Hukuku Kapsamında Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 242
§ 4. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN ORTAYA ÇIKMASINDA ETKİLİ OLAN GÖRÜŞLER VE DÜŞÜNCE YAPISI 244
A) Uyuşmazlık Kördüğümünün Yargı Kılıcıyla Kesilmesi Yerine Uzlaşmayla Çözülmesi 244
B) Dava Yolunun Sebep Olduğu Sorunlara Çözüm Arayışları 247
C) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Doğuşu ve Gelişimi 249
I- Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Doğuşu ve Adalete
Erişim Akımı 249
II- Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Tarihçesi ve Gelişimi 257
III- Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Hukuk Sistemleri
İçindeki Geleceği ve Elektronik Uyuşmazlık Çözümü 269
§ 5. DEVLET SİSTEMLERİ, YARGILAMA HUKUKU SİSTEMLERİ VE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 278
A) Genel Olarak Devlet Sistemleri ile Yargılama Hukuku Sistemlerinin Sınıflandırılması 278
B) Devlet Sistemleri ile Yargılama Hukuku Sistemlerinin Alternatif Uyuşmazlık Çözümüyle Olan İlişkisi 284
§ 6. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN
YARARLARI 294
A) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Masraflardan Tasarruf Sağlar 294
B) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Zamandan Tasarruf Sağlar 297
C) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Uyuşmazlığın Konusu Hakkında Uzman Kişilerce İnceleme Yapılmasını Sağlar 298
D) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Tarafların Uyuşmazlık Çözüm Sürecine Doğrudan Katılımını ve Çözüm Süreci Üzerinde Egemenliğini Sağlar 299
E) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Esnek ve Ilımlı Çözümler
Sağlar 300
F) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Gizlilik Sağlar 301
G) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Menfaatler Üzerinde Yoğunlaşmayı Sağlar 310
H) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Tarafların Mahkemede Kısa
Süre İçinde Uzlaşmalarını Sağlar 311
I) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü İşletmecilerin Uyuşmazlık Hakkında Ön İncelemede Bulunmalarını Sağlar 312
J) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Uyuşmazlığın Her İki Tarafının da Kazançlı Çıkacağı Bir Sonucun Doğumuna Öncülük Eder 313
K) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Yargılamaya Hazırlık
Yapılmasını Sağlar 314
L) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü İşletmelerin Amirlerince
Yapılacak Eleştirilere Karşı Koruma Sağlar 314
M) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Ticarî İlişkilerin Korunmasını Sağlar 315
N) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Gönüllülüğe Dayanır ve Hak Arama Hürriyetini Kısıtlamaz 315
I- ADR Yollarına Başvurma ve ADR Yollarının Sonucuna Uymanın Gönüllü Olması 315
II- ADR Yollarına Başvurmanın Zorunlu Olmasına Karşılık
ADR Yollarının Sonucuna Uymanın Gönüllü Olması 319
III- Anayasa Mahkemesinin ADR Yollarında Hak Arama Hürriyetine İlişkin Kararları 327
IV- 3533 sayılı Kanunda Öngörülen Mecburî Tahkim ve Hak Arama Hürriyeti 339
O) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Yararlarının Arabuluculuk Açısından Değerlendirilmesi 343
§ 7. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN ÖNÜNDEKİ ENGELLER 346
A) Önemli Hukukî Konular 346
B) Güven Konusundaki Önemli Tereddütler 347
C) Tarafların Mâlî Durumlarındaki Eşitsizlikler 347
D) Uyuşmazlığın Taraflarında Birden Fazla Kişinin Bulunması 347
E) Büyük Miktarlı Uyuşmazlıkları Konu Alan Davalar 348
F) Hukuk Danışmanlarının Muhalefeti 351
G) Zayıflık Belirtisi Olarak Algılanması 352
H) Gizli Bilgi ve Belgelerin Açıklanması 352
I) Hasım Taraflarca Gelecekte Yapılabilecek Taleplere Cesaret Verilmesi 353
J) Hasım Tarafı Alternatif Uyuşmazlık Çözümüne BaşvurmaKonusunda İkna Edebilme 353
K) Hasım Tarafça Kötüye Kullanılma Olasılığı 355
§ 8. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN DİĞER ÖZELLİKLERİ 357
A) Alternatif Uyuşmazlık Çözümüne Yönelme İsteği 357
B) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünde Yetki 359
C) Uygulamada Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 360
D) Alternatif Uyuşmazlık Çözümünün Dava Yönetimiyle İlişkisi 364
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AMERİKAN YARGILAMA HUKUKUNDA MAHKEME BAĞLANTILI ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ
§ 9. MUKAYESELİ HUKUKTA MAHKEME BAĞLANTILI ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 370
A) Amerika Birleşik Devletleri’nde Mahkeme Bağlantılı ADR 373
B) İngiltere ve Galler’de Mahkeme Bağlantılı ADR 380
I- Adalete Erişim Akımının Hukuk Usûlü Kurallarına Etkisi 380
II- Hukuk Usûlü Kurallarında ADR 384
III- Tarafların Sulh Teklifinde Bulunması 386
IV- Londra Merkez İlçe Mahkemesi Arabuluculuk Programı 388
1) Arabuluculuk Programına Gönderilen Davalar 389
2) Arabuluculuğa Başvurulması 389
3) Arabulucunun Atanması 390
4) Arabuluculuk Usûlü 390
5) Arabuluculuk Sonunda Anlaşma Yapılması 391
C) Kanada’da Mahkeme Bağlantılı ADR 392
D) Avustralya’da Mahkeme Bağlantılı ADR 394
E) Yeni Zelanda’da Mahkeme Bağlantılı ADR 398
F) Japonya’da Mahkeme Bağlantılı ADR 399
I- Uzlaşma 400
II- Arabuluculuk 402
1) Japon İlçe Mahkemeleri ve Küçük Talepler Mahkemelerinde Arabuluculuk 404
2) Japon Aile Mahkemelerinde Arabuluculuk 404
III- Hâkimlerin Mahkeme Bağlantılı ADR’deki İşlevi 405
§ 10. ÇOK SEÇENEKLİ ADLİYE TEŞKİLÂTI 408
A) Çok Seçenekli Adliye Teşkilâtının Esasları 408
B) Columbia Bölgesi Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü
Programı 415
I- Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü Programının Gelişimi 415
II- Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü Programında Sunulan Uyuşmazlık Çözüm Yolları 418
1) Kayıt ve Yönlendirme 418
2) Arabuluculuk 418
3) Tahkim 419
4) Dava Değerlendirmesi 419
III- Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü Programında Çalışan Gönüllüler 419
1) Gönüllülerin Oryantasyonu ve Seçimi 420
a) Ferdi Oryantason (İntibak) Eğitimi 420
b) Yetenek Değerlendirmesi 420
2) Gönüllülerin Eğitimi 420
3) Gönüllülere Ücret Ödenmesi 421
IV- Çok Seçenekli Uyuşmazlık Çözümü Programının
İncelenmesi 422
1) Aile ve Topluluk Bölümü 423
a) Kayıt ve Yönlendirme 423
b) Aile Arabuluculuğu 423
2) Özel Hukuk ADR Bölümü 424
a) Özel Hukuk Alternatif Uyuşmazlık Çözüm
Programı 424
b) Özel Hukuk Arabuluculuğu 425
c) Dava Değerlendirmesi 425
d) Tahkim 426
e) Veraset ve Vergi Değerlendirme Arabuluculuğu 426
f) Küçük Talepler ve Sınıf Talepleri Arabuluculuğu 427
3) Program Geliştirme Bölümü 427
§ 11. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ FEDERAL BÖLGE MAHKEMELERİNDE ADR 429
A) Genel Olarak Amerika Birleşik Devletleri Mahkemeler
Teşkilâtı 430
I- Federal Mahkemeler 434
1) Federal Bölge Mahkemeleri 434
2) Federal Temyiz Mahkemeleri 437
3) Özel Federal Mahkemeler 439
4) Yüksek Mahkeme 439
II- Eyalet Mahkemeleri 440
1) Eyalet İlk Derece Mahkemeleri 441
2) Eyalet Temyiz Mahkemeleri 441
3) Eyalet Yüksek Mahkemesi 442
B) Amerika Birleşik Devletleri Federal Bölge Mahkemelerinde Uygulanan Başlıca Mahkeme Bağlantılı ADR Yolları 442
I- Arabuluculuk 442
1) Davanın Arabulucuya Gönderilmesi 445
2) Arabulucu 446
3) Arabuluculuğa Hazırlık 446
4) Arabuluculuk Toplantıları 446
5) Arabuluculuğun Tamamlanması 447
II- Tahkim 449
1) 1988 Tarihli Kanuna Göre Zorunlu Tahkim 449
2) 1988 Tarihli Kanuna Göre Gönüllü Tahkim 450
3) 1998 Tarihli ADR Kanununa Göre Tahkim 450
III- Tarafsız Ön Değerlendirme 450
IV- Kısa Jüri Yargılaması 451
V- Kısa Yargılama 452
VI- Uzlaşma Haftası 453
VII- Dava Değerlendirmesi (Michigan Arabuluculuğu) 453
VIII- Arabuluculuk -Tahkim 453
C) Mahkeme Bağlantılı ADR Yollarına İlişkin Bazı Temel
Kavramlar 454
I- Davaların ADR’ye Gönüllü veya Zorunlu Olarak
Gönderilmesi 454
II- Bağlayıcı Olan veya Bağlayıcı Olmayan ADR 454
III- Menfaat Temelli veya Hak Temelli ADR 455
D) Mahkemelerin Görülmekte Olan Davaları ADR Yollarına Havale Etme Yetkisi 455
I- Federal Bölge Mahkemeleri 455
II- İflâs Mahkemeleri 457
§ 12. MAHKEME BAĞLANTILI ADR’YE BAŞVURULMASI 460
A) Mahkeme Bağlantılı ADR’ye Başvurulmasında Zorunluluk ve Gönüllülük 460
I- Zorunlu Mahkeme Bağlantılı ADR Programları ve Taraflara Sunulan ADR Yolları 461
1) Hukuk Davalarının ADR Listesine Zorunlu Olarak Gönderilmesi 462
2) Mahkemece Seçilen Davaların ADR Listesinden Belirli
Bir Yönteme Gönderilmesi 463
II- Farklı ADR Programlarının Uygulamaları 465
1) Belirli Türdeki Davaların ADR’ye Gönderilmesi 465
2) ADR’ye Gönderilecek Davaların Her Davanın
Koşullarına Göre Belirlenmesi 466
III- Gönüllü Mahkeme Bağlantılı ADR Programları 467
IV- Karma Mahkeme Bağlantılı ADR Programları 470
B) Mahkemenin Davada ADR’ye Başvurulmasına Karar Vermesi 470
C) Davanın Hangi Aşamasında ADR’ye Başvurulabilir? 473
I- Arabuluculuk 473
II- Tarafsız Ön Değerlendirme 476
III- Tahkim veya Kısa Jüri Yargılaması 476
D) ADR’ye Başvurulmasının Dava Sürecine Olan Etkisi 476
E) ADR’ye Başvurulmasından Önce veya ADR Sürecinde Yapılabilecek Olan Tahkikat İşlemleri 478
F) Davadaki Belirli Bir Meselenin Karara Bağlanmasının ADR’ye Başvurulmasını Kolaylaştıracak Olması Durumunda Mahkemenin Vereceği Karar 479
G) Davanın Çözülmesi Hakkında Bir Talepte Bulunulması Durumunda Mahkemenin Yapacağı İşlem 480
§ 13. ADR’YE UYGUN OLAN DAVALARIN SEÇİLMESİ 481
A) Tarafların Özellikleri 482
I- Davanın Tarafları ADR’den Yararlanabilir mi? 482
1) ADR Tarafların Daha İyi Bir Sonuca Ulaşmasını Sağlayabilir mi? 482
2) ADR Tarafların Zamandan ve Masraflardan Tasarruf Etmesini Sağlayabilir mi? 482
3) Taraflar, Kişisel veya Ticarî İlişkilere Sahip mi ve Bu İlişkileri Sürdürmek İstiyor mu? 483
II- Davanın Tarafları ve Avukatlar ADR’yi Verimli Bir Şekilde Kullanma Becerisine Sahip mi? 483
III- Davanın Taraflarından Birinin Avukatla Temsil
Edilmemesi 484
IV- Taraflardan Birinin İdare Olması 485
V- Uzlaşma Sağlanmasının Tarafların Gizli Kalmasını İstedikleri Bilgilere Bağlı Olması 486
B) Genel Olarak Davanın Özellikleri 486
I- Yeni Hukukî Sorunlar, Anayasal Sorunlar, Kamu Düzenine İlişkin Konular ve Hükmün, Hukukun Gelişmesine Olan Katkısı 486
II- Dava Konusu ve Hüküm Hakkında Kamunun Bilgilenme İhtiyacı 487
III- Dava Konusu Olan Olayların Az veya Çok Olması 487
IV- Dava Arkadaşlığı 488
V- Tarafların Daha Önceki Uzlaşma Girişimleri 489
VI- Dosya Üzerinden Karara Bağlanması Gereken Davalar 490
C) Karmaşık Davalar 490
I- Sınıf Davaları 491
II- Kitlesel Haksız Fiillerden Kaynaklanan Davalar 492
D) İflâs Davaları 494
§ 14. DAVAYA UYGUN OLAN ADR YOLUNUN
BELİRLENMESİ 495
A) ADR Yolunu Seçebilecek Kişiler 495
I- ADR Yolunun Taraflarca Seçilmesi 496
II- ADR Yolunun Mahkemenin ADR Görevlisi veya Personelce Seçilmesi 497
III- ADR Yolunun Hâkimce Seçilmesi 497
B) Mahkemenin Davaya Uygun Olan ADR Yolunu Belirlerken Esas Alacağı Kıstaslar 499
I- Arabuluculuk 499
II- Tahkim 500
1) Gönüllü Tahkim 500
2) Zorunlu Tahkim 502
III- Tarafsız Ön Değerlendirme 502
IV- Kısa Jüri Yargılaması 504
V- Kısa Yargılama 506
§ 15. TARAFLARIN RIZASI VE ADR SÜRECİNE KATILIMI 508
A) Davaların Tarafların Rızası Alınarak veya Alınmadan ADR’ye Gönderilmesi 508
I- Davanın ADR’ye Gönderilmesinin Zorunlu veya Gönüllü Olması Hâlinde Dikkate Alınacak Konular 509
II- Davanın, Tarafların Rızası Olmadan ADR’ye Gönderilmesine Karar Verme Yetkisi 512
1) Federal Bölge Mahkemeleri 512
2) İflâs Mahkemeleri 513
III- Mahkemenin Tarafların Rızasını Almak İstemesi Durumunda Bu Rızanın Sahih Olması İçin Yapılması Gerekenler 514
B) Tarafların ADR Toplantılarına Bizzat Katılmalarının
Sağlanması 515
I- Tarafların ADR Toplantılarına Katılması 515
II- Sigorta Şirketlerinin Taraf Olmadıkları Davalarda ADR Toplantılarına Katılması 518
III- İdarî Makamların veya Büyük Kuruluşların Görevlilerinin ADR Toplantılarına Katılması 518
IV- Tarafların ADR Toplantılarına Katılmasının Mahkemece Zorunlu Tutulmasında Yetki 520
C) ADR Toplantılarına İyiniyetle Katılım 521
D) ADR Toplantıları Başlamadan Önce Tarafların Tarafsız Kişiye Sunabileceği Bilgi ve Belgeler 522
§ 16. TARAFSIZ KİŞİNİN NİTELİKLERİ, EĞİTİMİ VE
SEÇİLMESİ 524
A) Tarafsız Kişilerin Mahkeme Listesine Kaydedilmesi 525
B) Tarafsız Kişilerin Sahip Olmaları Gereken Nitelikler 525
I- Hakem Olmak İçin Gereken Nitelikler 527
II- Arabulucu Olmak İçin Gereken Nitelikler 528
III- Dava Değerlendiricisi Olmak İçin Gereken Nitelikler 529
C) Tarafsız Kişilerin Seçimi 530
I- Tarafsız Kişinin Taraflarca Seçilmesi 530
II- Tarafsız Kişinin Hâkim veya Mahkeme Personeli Tarafından Seçilmesi 532
D) Uygun Tarafsız Kişinin Seçiminde Dikkate Alınacak Hususlar 533
I- Tarafsız Kişilerin Eğitimi ve Tecrübesi 533
II- Tarafsız Kişilerin İtibarı ve Kişisel Özellikleri 538
III- Tarafsız Kişilerin Uyuşmazlık Konusu Üzerindeki
Uzmanlığı 538
E) Hâkimler Tarafsız Kişi Olarak Görev Yapabilir mi? 539
I- Tecrübeli Emekli Hâkimler 539
II- Sulh Hâkimleri 539
III- Özel Uzmanlar 541
IV- Denetçiler 541
F) Davaya Bakan Hâkimin Tarafsız Kişi Olarak Görev Yapması Mümkün Müdür? 541
G) Tarafsız Kişinin Taraflarla Menfaat Çatışmasının Olması veya Tarafsızlığını Şüpheye Düşürecek Bir Durum Bulunması 543
H) Tarafsız Kişilerin Teminata Sahip Olması Gerekir mi? 545
§ 17. MASRAFLARIN KARŞILANMASI VE TARAFSIZ KİŞİNİN ÜCRETİ 547
A) Mahkeme Bağlantılı ADR Programının Masraflarının
Karşılanması 547
B) Tarafsız Kişinin Ücreti Konusundaki Uygulamalar 547
C) Tarafsız Kişinin Ücretinin Ödenmesi 549
I- Ücretsiz Hizmet Verilmesi 549
II- Ücretin Mahkemece Ödenmesi 550
III- Ücretin Taraflarca Ödenmesi 551
1) Taraflarca Ödenecek Ücretin Mahkemece Belirlenmesi 551
2) Taraflarca Ödenecek Ücretin Piyasa Fiyatlarına Göre Belirlenmesi 552
3) Ücretin Taraflar Arasında Paylaştırılması 552
IV- Ücretin Belirlenmesinde Dikkate Alınacak Hususlar 553
D) Davanın ADR’ye Zorunlu veya Gönüllü Olarak Gönderilmesinde Ücret 554
§ 18. ADR MÜZAKERELERİNDE GİZLİLİK 557
A) Mahkeme Bağlantılı ADR’de Gizliliğin Önemi 557
B) Mahkeme Bağlantılı ADR’de Gizliliğin Anlamı 558
C) ADR Yollarının Türlerine Göre Gizliliğin Kapsamı 559
I- Tahkim 559
II- Arabuluculuk 560
III- Tarafsız Ön Değerlendirme 561
D) ADR Müzakerelerinin Gizliliğini Koruyan Yöntemler 561
I- Dava ADR’ye Gönderildiğinde Hâkim Neler Yapabilir? 561
1) Gönderme Kararı 561
2) Gizlilik Anlaşmaları 562
II- Gizliliğin İhlâli Hâlinde Hâkim Neler Yapabilir? 562
E) Gizliliğin Korunmasında İstisnalar 563
F) ADR Müzakerelerinin Gizliliğini Koruyan Kanun Maddeleri 566
I- Eyalet Kanunlarında Gizliliğin Koruması 566
1) Gizlilik Korumasının Kapsamı 567
2) Delil İmtiyazının İleri Sürülmesi veya İmtiyazdan
Feragat 568
II- Federal Delil Kanunu’nun Gizliliğe İlişkin Hükümleri 568
1) Madde 403 568
2) Madde 408 569
3) Madde 501 570
III- Federal Hukuk Usûlü Kanunu’nun Gizliliğe İlişkin
Hükümleri 570
1) Madde 26 (c) 570
2) Madde 45 570
3) Madde 68 570
G) Gizliliğin İhlâli Hâlinde Yaptırım Uygulanması 570
§ 19. GÖNDERME KARARI VE TARAFLARIN ADR SÜRECİNE KATILMAK İSTEMEMESİ 572
A) Gönderme Kararında Yer Alması Gereken Hususlar 573
I- Gönderme Kararının Dayanağı Olan Kanun Maddeleri 573
II- Başvurulan ADR Yolu 573
III- Tarafsız Kişinin İsmi, Sorumlulukları ve Ücreti 574
IV- Dilekçelerin Sunulma Süresi ve İçeriği 574
V- ADR Müzakerelerine Katılım ve Uzlaşma Yetkisi 574
VI- ADR Toplantılarının Süresi 575
VII- Dava Süreciyle Olan İlişki 575
VIII- Gizlilik 575
IX- Tarafsız Kişi ile Hâkim Arasındaki Görüşmeler 576
X- Tarafsız Kişi ile Taraflar Arasındaki Tek Tarafları
Görüşmeler 576
XI- Ortaya Çıkan Sorunların Tespiti ve Etik Konular 576
XII- Uygulanabilecek Yaptırımlar 576
XIII- ADR Sürecinin Sonucu 577
B) Tarafların ADR Sürecine Katılmak İstememesi ve Gönderme Kararından Dönülmesi 577
I- Tahkime Katılmama ve Gönderme Kararından Dönülmesi Talebi 578
II- Diğer ADR Yollarına Katılmama ve Gönderme Kararından Dönülmesi Talebi 578
§ 20. ADR SÜRECİNDE DAVA YÖNETİMİ 580
A) Tarafsız Kişilerle Mahkeme Arasındaki Görüşmeler 580
I- Görüşmelerin Sınırlanması 583
II- Hâkimle Yapılması Gereken Görüşmeler için Alınabilecek Önlemler 583
B) Mahkemenin ADR Programını Değerlendirmesi 584
C) Mahkemenin ADR Programını İzlemesi 585
I- ADR Sürecinin İzlenmesi 585
II- ADR Süreci Hakkında Bilgi Toplanması 586
1) ADR’ye Gönderilen Davalar Listesi 586
2) ADR Dosyaları 587
D) ADR Programının Yönetimi 587
E) ADR Sürecinde Karşılaşılan Özel Durumlar 588
I- ADR Müzakerelerine Devam Edilmemesi, Uzlaşma Yetkisi Olmayanların Müzakerelere Katılması veya Müzakerelerin İyiniyetle Sürdürülmemesi Hâlinde Mahkemenin Yaptırım Uygulaması 588
II- Tarafların Uzlaşmayı Engelleyen Bir Sorun Hakkında Mahkemenin Karar Vermesini İstemesi 589
III- ADR Süreci Devam Ederken Taraflardan Birinin Davanın Esası Hakkında Karar Verilmesini İstemesi 589
IV- ADR Toplantılarına Taraflar Dışında Kişilerin Katılmak İstemesi 590
V- Mahkemenin Davayı ADR Sürecinden Geri Alması 591
1) Davanın ADR Sürecinden Geri Alınmasının
Nedenleri 591
2) Davanın ADR Sürecinden Geri Alınmasına Karar Verilmesi 592
3) Davanın ADR Sürecinden Geri Alınması Yerine Başvurulacak Yollar 592
F) Tarafsız Kişi veya Taraflarla İlgili Olarak Ortaya Çıkabilecek
Etik Sorunlar 592
G) ADR Sürecinin Sona Erdirilmesi 594
I- Anlaşmaya Varılması Hâlinde ADR Sürecinin Sona Erdirilmesi 595
II- Anlaşmaya Varılamaması Hâlinde ADR Sürecinin Sona Erdirilmesi 596
III- Tarafsız Kişinin Bir Karar Vermesi Hâlinde ADR Sürecinin Sona Erdirilmesi 596
§ 21. ÂDİL VE ETKİN BİR MAHKEME BAĞLANTILI ADR PROGRAMI OLUŞTURMAK İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 599
A) Amerika Birleşik Devletleri’nde Mahkeme Bağlantılı ADR Programlarının Etkinliğinin Arttırılması İçin Yapılan Çalışmalar 600
B) Etkin Bir Mahkeme Bağlantılı ADR Programının Temel İlkeleri 602
I- Mahkeme Bağlantılı ADR Programlarına Yönelik İlkeler 602
II- Mahkeme Bağlantılı ADR Programlarında Görev Yapan Tarafsız Kişilere Yönelik Etik İlkeler 607
1) Tarafsızlık 607
2) Menfaat Çatışması 608
3) Arabulucuların Reklâm Yapması 608
4) Ücretin Açıklanması 608
5) Gizlilik 608
6) Arabulucuların Uzlaşmadaki İşlevi 609
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
MÜZAKERE
§ 22. MÜZAKERENİN GENEL ESASLARI 615
A) Müzakerenin Tanımı ve Esasları 616
I- Müzakerenin Tanımı 616
II- Uyuşmazlık Müzakeresi ve Sözleşme Müzakeresi 618
III- Uyuşmazlık Müzakeresi ve Avukatlar 619
1) Uzlaşma Müzakeresinde Avukatla Temsil 620
2) Hukukun Gölgesinde Müzakere 620
3) Müzakerecilerin Birbirleri İçin İki Taraflı Tekel Oluşturması 621
B) Müzakerenin Özellikleri ve İşleyişi 621
§ 23. MÜZAKERE TEORİLERİ 625
A) Sorun Çözücü Yaklaşım 625
B) Rekabetçi Yaklaşım 634
§ 24. MÜZAKERELERE İYİ NİYETLE KATILMA
YÜKÜMLÜLÜĞÜ 639
A) Taraflara Yönelik İyiniyet Yükümlülüğü 639
B) Müzakereci Avukatlara Yönelik İyiniyet Yükümlülüğü 649
C) Genel Olarak ADR Sürecinde İyiniyet Yükümlülüğü 653
§ 25. TARAFSIZ MÜZAKERECİLERİN İŞLEVLERİ 655
BEŞİNCİ BÖLÜM
ARABULUCULUK
§ 26. GENEL OLARAK ARABULUCULUK 657
A) Arabuluculuğun Tanımı 657
B) Uyuşmazlık Çözümünde Arabuluculuğun Tercih Edilmesinin Nedenleri 661
C) Arabuluculuğun Temel İlkeleri 667
I- Bir Arabulucunun Mevcut Olması 667
II- Arabulucunun Tarafsızlığı 669
1) Tarafsızlığın Anlamı 669
2) Arabulucunun Görevleriyle Tarafsızlığın
Bağdaştırılması 671
III- Arabulucunun Bağlayıcı Bir Karar Verme Yetkisinin Bulunmaması 674
IV- Arabulucunun Yetkisinin Taraflardan Kaynaklanması 675
V- Arabuluculukta Karşılıklı Anlaşmaya Dayalı Bir Çözümün Esas Olması 675
VI- Arabuluculukta Uyuşmazlığın Çözümünün Amaçlanması 676
VII- Arabuluculukta Uyuşmazlığın Çözümünün Kolaylaştırılması 676
VIII- Arabuluculukta Güvenli Bir Müzakere Ortamının Hazırlanması 677
IX- Arabuluculukta Tarafların Yetkisi 678
X- Arabuluculukta Gizlilik 679
1) Arabuluculuk Sürecinde Gizliliğin Önemi 679
2) Arabuluculuk Müzakerelerinde Yapılan Açıklamaların Gizliliğinin Korunması 681
3) Arabulucuların Tanıklık Yapmaya Zorlanamaması 684
XI- Arabuluculukta Taraflara Bağımsız Tavsiyelerde Bulunulamaması 689
XII- Arabuluculukta Anlaşmazlığın Kontrol Altına Alınması 689
XIII- Arabuluculukta Saygı, Empati ve Samimiyet 690
1) Saygı 690
2) Empati 690
3) Samimiyet 691
D) Arabuluculuğa Başvurulması İçin Uygun Koşullar 691
I- Sürekli İlişkiler 691
II- Tek Seferlik (Ani) İşler 692
III- Çevre Hukuku, Normatif Düzenlemeler ve Kamu Politikası
ile İlgili Uyuşmazlıklar 692
IV- Küçük Miktarlı Talepler 692
V- Karmaşık ve Çok Taraflı Davalar 692
E) Arabulucular Arasındaki Farklılıkların Sebepleri 694
I- Arabulucuların Amaçlarındaki Farklılıklar 694
II- Arabulucuların Yaklaşımlarındaki Farklılıklar 694
F) Bir Davanın Arabuluculukla Çözülmesi, Yasal Hakların Uygulanmasıyla Uyumlu mudur? 697
§ 27. ARABULUCULUĞUN GELİŞİMİ VE ARABULUCULUK ÇEŞİTLERİ 700
A) Arabuluculuğun Gelişimi, Geleneksel ve Modern Arabuluculuk 700
I- Geleneksel Arabuluculukta Üçüncü Kişinin Gayri Resmî Müdahalesi 700
II- İslâm Hukukunda Geleneksel Arabuluculuk 701
III- Uzak Doğu Medeniyetlerinde Geleneksel Arabuluculuk 704
B) Yargısal Arabuluculuk 706
I- Alman Medenî Usûl Hukukunda Arabuluculuğun Gelişimi
ve Yargısal Arabuluculuk 707
1) Hâkimin Tarafları Sulhe Teşviki 707
2) ADR Yollarının Yönelik İlginin Artması 711
3) Alman Arabuluculuk Kanunu 719
II- Amerikan Yargılama Hukukunda Yargısal Arabuluculuk Olarak Ön Duruşma Müzakeresi 722
C) Arabuluculuk Çeşitlerinin Ortak Özellikleri 727
§ 28. MODERN ARABULUCULUĞUN İŞLEYİŞİ 731
A) Arabuluculuğun Ana Aşamaları 732
B) Arabuluculuk Öncesi Aşama 734
I- Arabuluculuğun Başlatılması ve Tarafların Karşılıklı Rızaları 734
II- Arabuluculuğun Önündeki Engellerin Aşılması 739
III- Arabuluculuk Toplantısına Hazırlanılması 739
1) Arabulucunun Seçilmesi 739
2) Taraflarla İlk Görüşmenin Yapılması ve Toplantıya Katılacak Kişilerin Tespiti 740
3) Arabulucu Sözleşmesinin İmzalanması 741
4) Arabuluculuk Toplantılarına İlişkin Düzenlemelerin Yapılması 741
5) Tarafların Bilgilendirilmesi ve Hazırlanmasına Yardım Edilmesi 742
6) Uyuşmazlık Konularını İçeren Bilgi Notları ve Belgelerin Sunulması 744
7) Arabuluculuk Toplantısı Gününde Yapılan Hazırlıklar 745
C) Arabuluculuk Aşaması 745
I- Taraflarla İlk Özel Toplantıda Buluşma 746
II- Taraflarla İlk Ortak Toplantıda Buluşma ve Oturma Düzeni 747
III- Açılış Toplantısı 748
1) Arabulucunun Açılış Konuşması 748
2) Tarafların Açılış Konuşması 750
IV- Taraflardan Uyuşmazlıkla İlgili Bilgi Toplanması 752
1) Hikâyenin Anlatılması 752
2) Taraflar Arasında Çekişmeli Olmayan Konuların Tespiti 753
3) Müzakere Edilecek Konuların ve Öncelik Sırasının Belirlenmesi 754
V- Sorunların Çözülmesi 754
VI- Özel Toplantılar 756
1) Özel Toplantıların Sorunların Çözülmesini
Kolaylaştırması 756
2) Özel Toplantılarda Gizliliğin Önemi 758
3) Özel Toplantılarda Uzlaşma Seçeneklerinin Olgunlaştırılması 760
VII- Ortak Toplantılar 763
VIII- Arabuluculukta Karşılaşılabilecek Sorunlar 764
IX- Arabuluculuğun Sonu 765
1) Arabuluculuk Sonunda Karşılaşılabilecek İhtimaller 765
2) Anlaşmaya Varılması 767
3) Anlaşma Belgesinin Hazırlanması 768
4) Anlaşmaya Varılamaması 769
D) Arabuluculuk Sonrası Aşama 770
§ 29. ARABULUCUNUN ÜSTLENDİĞİ ÇEŞİTLİ GÖREVLER 775
A) Müzakereler İçin Ortam Oluşturmak ve Organizatörlük 775
B) Müzakereleri Yumuşatmak (Yatıştırmak) 776
C) Duygu ve Düşüncelerin Açıklanmasını Kolaylaştırmak ve Dinleyici Olmak 776
D) İletişim Aracı Olarak Çalışmak ve Tercümanlık Yapmak 777
E) Kolaylaştırıcılık 778
F) Danışmanlık ve Uzlaşmayı Teşvik 778
G) Rehberlik ve Gerçekçi Düşüncenin Temsili 779
H) Başkalarının Kusurunun Üstlenilmesi 780
I) Anlaşma Metnini Hazırlamak 780
J) Anlaşmaya Uyulduğunun Gözlemlenmesi 780
§ 30. ARABULUCUNUN KULLANDIĞI YÖNTEMLER VE ARAÇLAR 781
A) Soru Sormak 781
B) Tarafları Aktif Olarak Dinleme ve Sözlü Olmayan İletişim 783
I- Arabulucunun Sabırlı Bir Dinleyici Olması 783
II- Aktif Dinlemenin Önündeki Engeller 784
III- Sözlü Olmayan İletişim Şekli 785
IV- Sözlü Olmayan İletişimin Unsurları 786
V- Sözlü Olmayan Davranışları Gözleme ve Anlama 787
VI- Sessizlik ve Asgarî Düzeydeki Sözlü Yönlendirmeler 787
VII- Konuşmalar Hakkında Yansıtma Yapma 788
VIII- Konuşmaları Farklı Kelimelerle Açıklama 789
IX- Konuşmaları Farklı Şekilde İfade Etme 789
X- Konuşmaları Özetleme 790
C) Uyuşmazlık Çözüm Süreci Üzerinde Kontrol 791
D) Nicelik Tahlili Yapmak 792
E) Takım Çalışması, Ortak Arabuluculuk 800
F) Bağımsız Önerilerde Bulunmak 802
G) Tarafları İkna Etmek 803
§ 31. MENFAAT TEMELLİ (SORUN ÇÖZÜCÜ) VE HAK TEMELLİ (TAHMİNE DAYALI) ARABULUCULUK 805
§ 32. TOPLULUK KÖKENLİ ARABULUCULUK 808
A) Topluluk Kökenli Arabuluculuk Programlarının Amacı 808
B) Topluluk Kökenli Arabuluculuk Programları İle Mahkemeler Arasındaki İlişki 812
§ 33. HUKUKÇULARIN ARABULUCULUKTAKİ KONUMLARI 816
A) Hukukçuların Müzakere Hünerlerini Kazanması 816
B) Avukatların Arabuluculuk Hünerlerini Kazanması 820
I- Avukatların Müvekkillerini Arabuluculuğa Hazırlaması 820
II- Avukatların Arabuluculuk Müzakerelerindeki İşlevleri 823
C) Noterlerin Arabuluculuk Hünerlerini Kazanması 826
§ 34. SÖZLEŞMELERE KOYULAN ARABULUCULUK ŞARTLARININ BAĞLAYICILIĞI 829
A) Uyuşmazlık Çözümünde Arabuluculuk Sürecinin Başlatılması 829
B) Arabuluculuk Şartlarının Uygulamadaki Durumu 830
C) Arabuluculuk Şartlarının Tarafları Bağlayıcılığı Konusundaki Tartışmalar ve Emsal Mahkeme Kararları 836
I- İngiliz Hukukundaki Tartışmalar 837
II- Avustralya Hukukundaki Tartışmalar 840
III- Kanal Tünel Davasında İleri Sürülen Görüşler 847
IV- Amerikan Hukukundaki Tartışmalar 851
V- Tartışmaların Türk Hukuku Bakımından Tahlili 858
§ 35. TİCARÎ UYUŞMAZLIKLARA İLİŞKİN ARABULUCULUK FAALİYETİ SONUCUNDA YAPILAN MİLLETLERARASI SULH SÖZLEŞMELERİ HAKKINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SÖZLEŞMESİ 867
A) Yabancılık Unsuru Taşıyan Anlaşma Belgelerinin İcrası Hakkında Milletlerarası Sözleşme Yapılması İhtiyacı 867
B) Arabuluculuk Sonunda Yapılan Milletlerarası Sulh Sözleşmeleri Hakkında Singapur Sözleşmesinin Amacı 872
C) Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Sözleşmelerinin Singapur Sözleşmesine Göre Uygulanabilmesi için Gereken Maddî Şartlar 878
I- Sulh Sözleşmesinin Arabuluculuk Sonunda Yapılması 878
II- Sulh Sözleşmesinin Milletlerarası Nitelik Taşıması 881
III- Sulh Sözleşmesinin Ticarî Uyuşmazlıklar Hakkında
Olması 884
D) Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Sözleşmelerinin Singapur Sözleşmesine Göre Uygulanabilmesi için Gereken Şeklî Şartlar 886
I- Sulh Sözleşmesinin Yazılı Olması 886
1) Sulh Sözleşmesinin Fizikî veya Elektronik Ortamda Yapılması 886
2) Sulh Sözleşmesinin Birden Fazla Belgeyle Yapılması 886
3) Temel İlişkide Arabuluculuk Sözleşmesinin Bulunmasının Zorunlu Olmaması 887
4) Para Borcu Dışındaki Edimlerin Sulh Sözleşmesinin Konusu Olabilmesi 888
II- Sulh Sözleşmesinin İmzalı Olması 889
III- Sulh Sözleşmesinin Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Yapılmış Olması 889
1) Sulh Sözleşmesinin Yapılması Sürecinin Herhangi Bir Aşamasına Arabulucunun Katılması 889
2) Yetkili Makama Sulh Sözleşmesinin Sunulması 890
3) Sulh Sözleşmesinin Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Yapıldığının İspatlaması 890
4) Sulh Sözleşmesinin Tercümesinin Sunulması 892
5) Yetkili Makamın Talep Edebileceği Diğer Belgeler 892
E) Singapur Sözleşmesinin Kapsamına Girmeyen Sulh
Sözleşmeleri 894
I- Aile, İş, Miras ve Tüketici Uyuşmazlıklarının Arabuluculukla Çözülmesi Sonucunda Yapılan Sulh Sözleşmeleri 894
II- Mahkeme Tarafından Onaylanan, Mahkeme Huzurunda Yapılan veya İlâm Niteliğinde Belge Gücü Taşıyan Sulh Sözleşmeleri 895
III- Hakem Kararı Olarak Tespit Edilen Sulh Sözleşmeleri 896
IV- Türk Hukuku Bakımından Singapur Sözleşmesinin
Kapsamına Giren Sulh Sözleşmeleri 897
1) Taraflar ve Avukatları ile Arabulucunun Birlikte İmzaladıkları Sulh Sözleşmesi 898
2) Taraflar ile Arabulucunun Birlikte İmzalayarak Mahkemeden İcra Edilebilirlik Şerhi Alınan Sulh Sözleşmesi 899
3) Taraflar ile Arabulucunun Birlikte İmzalayarak Mahkemeden İcra Edilebilirlik Şerhi Almadığı Sulh Sözleşmesi 899
4) Mahkemenin Tarafları Arabuluculuğa Teşvik Etmesi Sonucu Yapılan Sulh Sözleşmesi 899
5) Avukatlık Kanunu veya HMK Uyarınca Yapılan Sulh Sözleşmeleri 900
V- Mahkeme Önünde Yapılan Sulh Sözleşmelerinin Tenfizi 901
F) Singapur Sözleşmesinde Tanıma ve Tenfiz Kavramlarının Kullanılmamış Olması 901
G) Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Sulh Sözleşmesine Dayanarak İleri Sürülen Hukukî Başvuruların Ret Sebepleri 906
I- Sulh Sözleşmesine Dayanarak Yapılan Hukukî Başvurunun Reddi Sebeplerinin Sınırlı Sayıda Olması 906
II- Sulh Sözleşmesinin Taraflarından Birinin Ehliyetsiz
Olması 908
III- Sulh Sözleşmesinin Hükümsüz, Tesirsiz veya
Uygulanmasının İmkânsız Olması 909
IV- Sulh Sözleşmesinin İçerdiği Hükümlere Göre Bağlayıcı
veya Kesin Olmaması 910
V- Sulh Sözleşmesinin Sonradan Değiştirilmiş Olması 912
VI- Sulh Sözleşmesinde Kararlaştırılan Borcun İfa Edilmiş
Olması 913
VII- Sulh Sözleşmesinde Kararlaştırılan Borcun Açık veya Anlaşılabilir Olmaması 913
VIII- Sulh Sözleşmesinin Uygulanması Talebinin İçerdiği Hükümlere Aykırı Olması 915
IX- Arabulucuya veya Arabuluculuğa Uygulanan Kuralların İhlâl Edilmiş Olması 916
1) Ret Sebebine İlişkin Tartışmalar 916
2) İhlâl Edilen Kuralların Arabuluculuğa Başvurulmadan Önce Yürürlükte Olması 917
3) Kural İhlâlinin Ağır Olması 917
4) Kurallara Aykırı Davranış ile İlgili Tarafın Anlaşmaya Varma İradesi Arasında Nedensellik Bağı Olması 918
X- Arabulucunun Tarafsızlığı ve Bağımsızlığından Şüphe Etmeyi Haklı Gösteren Hâlleri Taraflara Açıklamaması 919
XI- Sulh Sözleşmesinin Uygulanması Talebinin Kamu Düzenine Aykırı Olması 921
XII- Sulh Sözleşmesinin Uygulanması Talebinin Arabuluculuğa Elverişsiz Olması 922
H) Singapur Sözleşmesine Taraf Olan Devletlerin İleri Sürebileceği Çekinceler 922
I) Singapur Sözleşmesine Bölge Ekonomik Kuruluşlarının
Katılması 925
J) Sulh Sözleşmesinin Talepte Bulunulan Devletin Usûl Kurallarına ve Sözleşme Hükümlerine Göre Uygulanması 927
K) Paralel Başvurular 929
ALTINCI BÖLÜM
ARABULUCULUK-TAHKİM
§ 36. GENEL OLARAK ARABULUCULUK-TAHKİM 931
A) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Tanımı 931
B) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Terditli Uyuşmazlık
Çözümünden Farkı 933
C) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Faydaları 934
I- Arabuluculuk-Tahkimin Saf Arabuluculuktan Üstünlükleri 935
II- Arabuluculuk-Tahkimin Saf Tahkimden Üstünlükleri 940
D) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Sakıncaları 941
E) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Sakıncalarının Aşılması 946
I- Arabuluculuk-Tahkim Konusunda Yapılan Araştırmalardan Elde Edilen Bulguların Kullanılması 946
II- Arabuluculuk ve Hakemlik İşlevlerinin Bağdaştırılması İçin Yapılması Gerekenler 951
F) Arabuluculuk-Tahkim Yolunun Doğurabileceği Sorunların Aşılmasında Aydınlanmış İrâdenin Önemi 953
§ 37. ARABULUCULUK TEKNİKLERİNİN HAKEMLERE SAĞLADIĞI FAYDALAR 960
A) Algılama Engelleri 960
B) Algıda Seçicilik 960
C) Kendi Durumu Hakkında Aşırı İyimser Tahminde Bulunmak 961
D) Kaybetme Korkusu 962
E) Masrafların Karşılanması Beklentisi 962
F) Karşı Tarafın Uzlaşma Teklifinin Değersiz Gösterilmesi 962
G) Gergin Müzakere Ortamı 963
§ 38. ARABULUCULUK-TAHKİM YOLUNA BAŞVURULMASI 964
A) Önce Arabuluculuğa Sonra Tahkime Başvurulması 964
B) Önce Tahkime Sonra Arabuluculuğa Başvurulması 967
C) Kurumsal Tahkim Uygulamalarında Arabuluculuk-Tahkim 970
D) Yetkin Arabulucu-Hakem Atanması 975
§ 39. FARKLI ARABULUCULUK-TAHKİM MODELLERİ 977
A) Aynı Tarafsız Üçüncü Kişi Huzurunda Arabuluculuk-Tahkim 977
B) Farklı Tarafsız Üçüncü Kişi Huzurunda Arabuluculuk-Tahkim 978
C) Farklı Tarafsız Üçüncü Kişi Huzurunda Tavsiye Edici Arabuluculuk-Tahkim 978
D) Paralel Arabuluculuk 979
E) Danışman Hakem 981
F) Sebep Gösterilen Arabuluculuk-Tahkim 982
G) Arabuluculuk ve Nihaî Teklif Tahkimi 983
H) Arabuluculuk-Tahkimden Cayma Hakkı 986
I) Takım Hâlinde Yürütülen Arabuluculuk-Tahkim 987
J) Gölge Arabuluculuk 988
YEDİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ İHTİYACI
§ 40. MAHKEMELERİN AĞIR İŞ YÜKÜ SORUNU VE İŞ YÜKÜNÜN AZALTILMASIYLA İLGİLİ ÇALIŞMALAR 989
A) Türk Hukuk Sisteminde Mahkemelerin Ağır İş Yükü Sorunu 989
B) Mahkemelerin İş Yükünün Azaltılmasıyla İlgili Çalışmalar 992
§ 41. AVRUPA KONSEYİ BAKANLAR KOMİTESİNİN, MAHKEMELERDEKİ AŞIRI İŞ YÜKÜNÜN ÖNLENMESİ VE AZALTILMASIYLA İLGİLİ TEDBİRLER HAKKINDAKİ R (86) 12 SAYILI TAVSİYE KARARI 998
A) Tavsiye Kararının İçeriği 998
B) Tavsiye Kararının İncelenmesi 1000
C) Tavsiye Kararında Yer Alan Çözüm Önerileri 1002
I- Uyuşmazlıkların Dostane Yollarla Çözümü 1002
II- Hâkimlerin Yargısal Olmayan Görevlerden Kurtarılması 1004
III- Uyuşmazlıkların Mahkeme Dışındaki Kuruluşlarca
Çözülmesi 1006
IV- İlk Derece Mahkemelerinde Tek Hâkim Görevlendirilmesi 1007
V- Mahkemelerin Görevini Düzenleyen Hükümler 1008
VI- Hukuk Sigortası 1009
§ 42. TAHKİMİN HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNDAKİ DÜZENLENİŞ ŞEKLİ İTİBARİYLE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ HUKUKUMUZDA NE ÖLÇÜDE CAİZDİR? 1011
SEKİZİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ
HAKKINDAKİ DÜZENLEMELER
§ 43. HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ KANUNUNA GÖRE BOŞANMA İŞLERİNDE SULH TEŞEBBÜSÜ 1019
§ 44. AİLE UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE SULH VE ARABULUCULUK 1025
A) Aile Uyuşmazlıklarının Dostane Yollarla Çözümünün Önemi 1025
B) Aile Uyuşmazlıklarının Çözümünde Sulh 1031
C) Aile Uyuşmazlıklarının Çözümünde Arabuluculuk 1036
I- Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun Kapsamında Aile Arabuluculuğu 1038
II- Evlilik Birliğinin Hâkimin Müdahalesi Yoluyla Korunması Amacıyla Alınabilecek Tedbirler Kapsamında Aile Arabuluculuğu 1039
III- Aile Arabuluculuğuna Elverişli Aile Uyuşmazlıkları 1042
1) Boşanmanın Fer’i Sonuçlarına İlişkin Uyuşmazlıklar 1042
2) Mal Rejiminin Tasfiyesi Konusundaki Uyuşmazlıklar 1045
a) Anlaşmalı Boşanma Sürecinde Mal Rejimin Tasfiyesi İçin Aile Arabuluculuğuna Başvurulması 1045
b) Boşama Davasıyla Birlikte Açılan Mal Rejimin Tasfiyesi Davasında Aile Arabuluculuğuna Başvurulması 1056
c) Boşama Davası Kesinleştikten Sonra Açılan Mal Rejimin Tasfiyesi Davasında Aile Arabuluculuğuna Başvurulması 1057
IV- Uluslararası Çocuk Kaçırmadan Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde Sulh ve Arabuluculuk 1057
§ 45. İŞ HUKUKUNDA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI 1060
A) İş Uyuşmazlıklarında Barışçı Çözüm Yollarının Faydaları 1060
B) İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Başvurulan Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 1064
I- Hak ve Menfaat Uyuşmazlığı 1064
II- Uzlaştırma 1066
III- Arabuluculuk 1068
IV- Tahkim 1069
V- Arabuluculuk-Tahkim 1069
C) İşe İade Davasının Takimde Açılması 1071
D) İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Gönüllü Arabuluculuk 1075
E) İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Dava Şartı Olarak
Arabuluculuk 1077
I- Arabuluculuğa Başvurulmasının Dava Şartı Olduğu İş Uyuşmazlıkları 1077
II- İşe İade Davasında Arabuluculuğa Başvurulması 1080
III- Arabuluculuğa Başvurulmadan Dava Açılması Hâlinde Davanın Usûlden Reddedilmesi 1081
IV- Arabuluculuk Bürosunun Arabulucu Listesinden Görevlendirme Yapması 1082
V- Yetkili Arabuluculuk Bürosuna Başvurulması 1082
VI- Arabulucunun Belirlenmesi 1083
VII- İletişim Bilgileri ile Başvuru Belgelerinin Büroya
Verilmesi 1083
VIII- Tarafların Bilgilendirilmesi ve İlk Arabuluculuk
Toplantısına Davet Edilmesi 1083
IX- Arabuluculuk Bürosunun Yetkisine İtiraz Edilmesi 1083
X- Arabuluculuk Süresi 1084
XI- Arabuluculuk Görüşmeleri 1084
XII- Arabuluculuk Sonucunda Son Tutanak Düzenlenmesi 1090
1) Anlaşma Son Tutanağı 1090
2) Anlaşmama Son Tutanağı 1093
XIII- İlk Toplantıya Katılmamanın Yargılama Giderleri Bakımından Yaptırımı 1099
XIV- Arabuluculuk Ücreti ve Giderler 1099
1) Anlaşma Sağlandığında Arabuluculuk Ücreti 1099
2) Anlaşma Sağlanamadığında Arabuluculuk Ücreti 1099
3) Arabuluculuk Bürosunun Giderleri 1100
XV- Arabuluculuk Sürecinde Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Sürelerin İşlememesi 1100
F) Bireysel Menfaat Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk 1101
G) Toplu Hak ve Menfaat Uyuşmazlıklarının Çözümünde Tahkim
ve Arabuluculuk 1102
I- Toplu Hak Uyuşmazlıklarının Çözümü 1102
II- Toplu Menfaat Uyuşmazlıklarının Çözümü 1103
H) Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Olağan Arabuluculuk 1103
I- Uyuşmazlığın Tespiti 1104
II- İlk Toplu Görüşme Toplantısına Gelmeme veya Görüşmeye Başlamama 1104
III- Toplu Görüşmenin Usûlü 1105
IV- Toplu Görüşme Süresi 1106
V- Toplu Görüşme Toplantısına Devam Etmeme 1106
VI- Uyuşmazlık Tutanağının Tanzimi 1106
VII- Toplu Görüşme Süresinin Anlaşma Olmadan Sona Ermesi 1107
VIII- Arabulucunun Görevlendirilmesi ve Faaliyetleri 1108
IX- Arabulucunun Ücreti 1110
X- Arabulucunun Çalışma Usûl ve Esasları 1110
I) Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Olağanüstü
Arabuluculuk 1115
I- Kanunî Grev Kararı Alınan Uyuşmazlıkta Olağanüstü Arabuluculuk 1115
II- Grev ve Lokavtın Ertelenmesinde Olağanüstü Arabuluculuk 1116
J) İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Mahkeme Bağlantılı Arabuluculuk 1116
K) Sosyal Güvenlik Hukukunda Uzlaşma 1117
§ 46. NOTERLİK DAİRESİNİN DEVRİNDE ORTAYA ÇIKAN UYUŞMAZLIKLARIN YARGI DIŞI ÇÖZÜM YOLLARI 1119
§ 47. İDARE HUKUKUNDA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK
ÇÖZÜM YOLLARI 1123
A) Mukayeseli Hukukta İdare ve Vergi Hukuku Uyuşmazlıklarının Çözümünde Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1123
B) Türk İdare Hukukunda Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1130
I- Köy Kanununa Göre Arabuluculuk 1132
II- Mülga 4353 Sayılı Kanuna Göre Genel Bütçeye Dâhil Kuruluşların Taraf Olduğu Uyuşmazlıklarda Sulh 1133
1) Davaya veya İcraya İntikal Etmiş Olan İhtilâfların Sulh Yoluyla Halli 1133
2) Davaya veya İcraya İntikal Etmemiş Olan İhtilâfların Sulh Yoluyla Halli 1139
III- Türk Petrol Kanununa Göre Arabuluculuk 1140
IV- Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanuna Göre Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1141
V- Kamulaştırma Kanununa Göre Uzlaşma 1142
VI- Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesinde Sulh 1146
1) İdarelerin Taraf Olduğu Adlî ve İdarî Uyuşmazlıkların Sulhle Çözümü İçin Görüş Alınması 1146
2) Adlî Uyuşmazlıklarda Sulhe Başvurulması 1148
3) İdarî Uyuşmazlıklarda Sulhe Başvurulması 1151
VII- Sağlık Mesleklerinin Kusurlu Uygulanmasından Doğan Uyuşmazlıklarda Uzlaştırma 1153
1) Uzlaştırma Sürecinin Tarafları 1153
2) Uzlaşma Teklif Edilmesi 1154
3) Hukukçu Uzlaştırıcının Atanması 1154
4) Uzlaşma Müzakereleri 1155
5) Uzlaştırma Sürecinde Yapılan Masraflar 1156
6) Uzlaşma Sürecinin Sona Ermesi 1156
7) Sağlık Hukukunda Uzlaştırmanın Anayasaya
Uygunluğu 1157
VIII- İdarî Uyuşmazlıkların Çözümünde Kamu Denetçiliği Kurumu 1162
1) İdarenin Ombudsman Vasıtasıyla Yargı Dışı
Denetimi 1162
2) Kamu Denetçiliği Kurumunun Amacı 1165
3) Kamu Denetçiliği Kurumunun Görevi 1168
4) Kamu Denetçiliği Kurumunun Tarafsızlığı ve
Bağımsızlığı 1169
5) Kamu Denetçiliği Kurumuna Başvurulması 1170
6) Kamu Denetçiliği Kurumunun İnceleme ve Araştırma Yapması 1171
7) Kamu Denetçiliği Kurumunun Şikâyet Başvurusuna
İlişkin İnceleme ve Araştırması Sonucunda Verebileceği Kararlar 1172
8) Kamu Denetçiliği Kurumunun Uzlaşma Önerilerinde Bulunması ve Dostane Çözüm 1174
IX- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanununa Göre Uzlaşma 1175
X- Uzlaştırma Kurullarının Kuruluş, Görev ve Yetkilerine Dair Kanun Tasarısı 1176
C) Türk Vergi Hukukunda Alternatif Uyuşmazlık
Çözümü 1179
§ 48. TÜKETİCİ HUKUKUNDA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 1182
A) Mukayeseli Hukukta Tüketici Şikâyetlerinin Giderilmesinde Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1182
B) Türk Hukukunda Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna
Göre Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1185
I- Tüketici Hakem Heyetleri 1185
II- Diğer Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 1189
III- Tüketici Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Olarak
Arabuluculuk 1194
1) Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Hakkındaki Kanun Düzenlemesi 1194
2) Dava Şartı Olarak Arabuluculuğa Tâbi Tüketici Uyuşmazlıkları 1195
3) Tüketici Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Ücret 1196
§ 49. BORSA UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 1199
§ 50. ELEKTRONİK FON TRANSFERİ İŞLEMLERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜNDE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 1203
A) Mukayeseli Hukukta Banka Hukuku Uyuşmazlıklarının Çözümünde Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1203
B) Türk Hukukunda Elektronik Fon Transferi İşlemlerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Alternatif Uyuşmazlık Çözümü 1204
§ 51. SPOR HUKUKUNDA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK
ÇÖZÜMÜ 1208
A) Mukayeseli Hukukta Spor Uyuşmazlıklarının Çözümünde Arabuluculuk 1208
B) Türk Hukukunda Spor Uyuşmazlıklarının Çözümünde Tahkim 1212
I- Futbol Dışındaki Spor Uyuşmazlıklarının Çözümü 1212
II- Futbol Dalındaki Spor Uyuşmazlıklarının Çözümü 1217
§ 52. SİGORTACILIK KANUNUNA GÖRE TAHKİM 1226
A) Sigorta Tahkim Sistemine Üye Olunması 1226
B) Sigorta Tahkim Komisyonu ve Sigorta Hakemleri 1229
C) Sigorta Tahkimine Başvurulması 1230
D) Sigorta Tahkiminde Yargılama Usûlü 1230
E) Sigorta Tahkiminde Kanun Yolları 1232
§ 53. MARKA VE PATENT UYUŞMAZLIKLARININ
ÇÖZÜMÜNDE ARABULUCULUK 1234
§ 54. AVUKATLIK KANUNUNA GÖRE ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ 1235
A) Avukatlık Kanununa Göre Baro Yönetim Kurulunun Arabuluculuğu ve Baro Hakem Kurulu 1235
B) Avukatlık Kanununa Göre Uzlaşma (Müzakere) 1239
I- Uzlaştırıcı Avukatlık 1239
II- Avukatın Uzlaşma Konusunda Müvekkilini Aydınlatma Yükümü 1244
III- Uzlaşma Sağlamanın Genel Esasları 1251
IV- Uzlaşma Teklifinde Bulunulması 1254
V- Uzlaşma Müzakereleri 1256
VI- Uzlaşma Sağlamada Avukatlık Ücreti 1258
VII- Uzlaşma Tutanağı Düzenlenmesi 1259
VIII- Uzlaşma Tutanağının Düzenlenmesinde Avukatla Temsil Zorunluluğu 1265
IX- Uzlaşma Tutanağının Düzenlenmesi Ne Ölçüde Caizdir? 1267
X- Avukatlık Kanunu’nun 35/A Maddesinde Yapılması
Gereken Değişiklikler 1268
§ 55. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNÜN TÜRK
HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 1271
DOKUZUNCU BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNDA UZLAŞTIRMA
§ 56. ONARICI ADALET ANLAYIŞI 1275
A) Onarıcı Adalet Anlayışının Düşünsel Temeli 1275
I- Onarıcı Adalet Anlayışının Tarihi Gelişimi 1275
II- Onarıcı Adaletin Geleneksel Ceza Adaletinden Farkı 1277
B) Onarıcı Adalet Programlarının Esasları 1284
C) Onarıcı Adalet Yöntemleri 1288
§ 57. ONARICI ADALET PROGRAMLARINDAN MAĞDUR-FAİL ARABULUCULUĞU 1290
A) Genel Olarak Mağdur-Fail Arabuluculuğu 1290
B) Mağdur-Fail Arabuluculuğunun Sunduğu Faydalar 1298
I- Mağdura Yönelik Faydalar 1298
II- Faile Yönelik Faydalar 1300
III- Topluma Yönelik Faydalar 1301
IV- Ceza Adaleti Sistemine Yönelik Faydalar 1301
§ 58. MAĞDUR-FAİL ARABULUCULUĞUNUN USÛLÜ 1303
A) Mağdur-Fail Arabuluculuğunun Ön Koşulları 1303
B) Mağdur-Fail Arabuluculuğunun Aşamaları 1304
I- Arabuluculuğa Uygun Davaların Tespiti ve Arabuluculuğa Gönderilmesi 1304
II- Mağdur ile İlk Görüşme ve Özel Toplantı 1305
III- Fail ile İlk Görüşme ve Özel Toplantı 1306
IV- Mağdur ve Failin Katıldığı Ortak Arabuluculuk Toplantısının Yönetilmesi 1307
V- Arabuluculuğun Sonucu ve Anlaşmaya Varılması 1309
VI- Arabuluculuğun Sonucunun Takip Edilmesi 1310
§ 59. CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA UZLAŞTIRMAYI DÜZENLEYEN MEVZUAT 1311
§ 60. UZLAŞTIRMANIN TANIMI VE ESASLARI 1316
A) Uzlaştırmanın Tanımı 1316
B) Uzlaştırmanın Genel Esasları 1317
§ 61. UZLAŞTIRMA KAPSAMINDAKİ SUÇLAR 1320
A) Yetişkinler Tarafından İşlenen Suçlar 1320
I- Uzlaştırmada Gerçek veya Özel Hukuk Tüzel Kişilerinin
Taraf Olması 1320
II- Uzlaştırmaya Başvurulabilecek Katalog Suçlar 1321
III- Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar 1333
IV- Uzlaştırma Kapsamına Giren ve Girmeyen Suçların Birlikte İşlenmiş Olması 1333
B) Suça Sürüklenen Çocuklar Tarafından İşlenen Suçlar 1337
§ 62. SORUŞTURMA AŞAMASINDA UZLAŞTIRMAYA BAŞVURULMASI 1344
A) Şüphelinin İşlenen Suçtan Dolayı Sorumluluğunu Kabul Etmiş Olması 1347
B) Suçun Şüpheli Tarafından İşlendiğine Dair Yeterli Şüphe Bulunması 1351
C) Şüpheli ve Mağdurun Uzlaştırmaya Başvurmaya Özgür İradeleriyle Rıza Göstermesi 1352
D) İddianamenin Düzenlenmemiş Olması 1352
§ 63. UZLAŞTIRMA TEKLİFİ 1355
A) Uzlaştırma Teklifinde Bulunulması 1355
I- Tarafların Fiil Ehliyetine Sahip Olması 1355
II- Tarafların Fiil Ehliyetine Sahip Olmaması 1357
III- Uzlaştırma Teklifinin Açıklamalı Tebligat veya İstinabe Yoluyla Yapılması 1363
IV- Uzlaştırma Teklifinde Sıralama 1365
V- Uzlaştırma Teklifinin Yapılamaması 1367
VI- Hakkında Yakalama Emri Bulunan Şüpheli veya Sanığa Uzlaştırma Teklifi 1368
B) Uzlaştırma Teklifinin İçeriği ve Tarafların Bilgilendirilmesi 1370
C) Uzlaştırma Teklifinin Reddi 1375
D) Uzlaştırma Teklifinin Kabulü 1376
§ 64. UZLAŞTIRICININ GÖREVLENDİRİLMESİ, NİTELİKLERİ VE EĞİTİMİ 1379
A) Soruşturma Dosyasının Uzlaştırma Bürosuna Gönderilmesi ve Dosyanın İncelenmesi 1379
B) Uzlaştırıcıların Görevlendirilmesi 1380
C) Uzlaştırıcıların Reddi 1387
D) Uzlaştırıcıların Nitelikleri 1388
E) Uzlaştırıcıların Eğitimi 1388
F) Uzlaştırıcı Sicili 1390
G) Uzlaştırıcının Sicilden ve Listeden Çıkarılması 1390
§ 65. UZLAŞTIRICIYA SORUŞTURMA DOSYASINDA YER ALAN BELGELERİN VERİLMESİ 1392
A) Uzlaştırıcıya Gerekli ve Uygun Görülen Belge Örneklerinin Verilmesi 1392
B) Gizlilik Bildirimi 1393
§ 66. UZLAŞTIRICILARA İLİŞKİN ETİK KURALLAR 1395
A) Genel Olarak Onarıcı Adalette Uzlaştırıcıların Uyması Gereken Etik İlkeler 1395
I- Tarafların Menfaatleriyle İlgili Olan Etik İlkeler (Tarafların İhtiyaçları ve Hakları) 1395
1) Tarafların Tamamıyla İlgili Etik İlkeler 1395
2) Zarar Gören Taraflarla İlgili Etik İlkeler 1395
3) Başkalarının Zararlarından Sorumlu Olan Taraflarla
İlgili Etik İlkeler (Ceza Yaptırımlarıyla Karşılaşanlar Dâhil) 1396
II- Toplumun Menfaatleriyle İlgili Etik İlkeler 1396
III- Yargı Sistemiyle Birlikte Çalışan Kurumlarla İlgili Etik
İlkeler 1396
IV- Yargı Sistemiyle İlgili Etik İlkeler 1396
V- Onarıcı Adalet Yöntemlerini Uygulayan Kurumlarla İlgili
Etik İlkeler 1397
B) Mevzuatta Uzlaştırıcıların Uyması Gereken Etik İlkeler 1398
I- Bağımsızlık 1399
II- Tarafsızlık 1400
III- Görevini Özenle Yerine Getirme Yükümlülüğü 1402
IV- Taraflara Nazik ve Saygılı Davranma Yükümlülüğü 1403
V- Şüpheli veya Sanığa Karşı Ön Yargılı Olmama
Yükümlülüğü 1404
VI- Eşitliği Gözetme Yükümlülüğü 1404
VII- Taraflarla Menfaat Çatışması Olmaması Yükümlülüğü 1404
VIII- Uzlaştırıcının Aynı Olayda Vekil veya Müdafii Olarak
Görev Üstlenmeme Yükümlülüğü 1405
IX- Gizlilik Yükümlülüğü 1406
X- Menfaat Temin Etmeme Yükümlülüğü 1408
XI- Görevinin Saygınlığını ve Kişilerin Adalete Olan Güvenini Koruma Yükümlülüğü 1408
C) Uzlaştırıcıların Etik İlkelere Uygun Hareket Etmesi Bakımından Denetlenmesi 1408
§ 67. UZLAŞTIRMA SÜRESİ VE DAVA ZAMANAŞIMININ DURMASI 1410
A) Uzlaştırma İşlemlerinin Tamamlanma Süresi 1410
B) Dava Zamanaşımı ile Kovuşturma Koşulu Olan Dava Süresinin Durması 1411
§ 68. UZLAŞTIRMA MÜZAKERELERİ 1413
A) Uzlaştırıcının Müzakerelere Hazırlanması 1413
B) Uzlaştırma Müzakerelerine Katılım 1414
C) Cumhuriyet Savcısının Uzlaştırma Sürecindeki İşlevi 1415
D) Uzlaştırıcının Müzakere Öncesinde Tarafları
Bilgilendirmesi 1416
E) Uzlaştırma Müzakerelerinin Yönetilmesi ve Müzakere
Yöntemleri 1418
F) Uzlaştırma Müzakerelerinin Yapılacağı Yer 1422
G) Uzlaştırma Müzakerelerinin Gizliliği, Delil ve Tanıklık
Yasağı 1423
§ 69. MAĞDURUN ZARARININ GİDERİMİ 1429
A) Uzlaştırmada Zararın Tespiti ve Telâfisi 1429
B) Uzlaştırmada Giderilebilecek Zararlar 1431
C) Zararın Giderilmesine Yönelik Edimler 1432
I- Edim Kavramı 1432
II- Edim Türleri 1434
1) Olumlu veya Olumsuz Edimler 1434
2) Âni, Sürekli veya Dönemli Edimler 1434
3) Şahsî veya Maddî Edimler 1434
4) Verme, Yapma, Yapmama Edimleri 1434
D) Uzlaşmaya Konu Edimin Hukuka ve Ahlâka Aykırı Olmaması 1435
E) Uzlaşmaya Konu Olabilecek Edim Türleri 1436
I- Mağdurun Fiilden Kaynaklanan Maddî veya Manevî
Zararının Tamamen yahut Kısmen Tazmin Edilmesi 1440
II- Mağdurun veya Suçtan Zarar Görenin Haklarına Halef Olan Üçüncü Kişilerin Maddî veya Manevî Zararının Tamamen yahut Kısmen Tazmin Edilmesi 1441
III- Mağdurun veya Suçtan Zarar Görenin Kendisinin yahut Haklarına Halef Olan Üçüncü Kişilerin Maddî veya Manevî Zararlarının Eski Hâle Getirilmesi 1450
IV- Bir Kamu Kurumu veya Kamu Yararına Hizmet Veren Özel Bir Kuruluş ile Yardıma Muhtaç Kişi yahut Kişilere Bağış Yaparak Zararın Tazmini 1451
V- Mağdur, Suçtan Zarar Gören, Bunların Gösterecekleri Üçüncü Şahıs veya Bir Kamu Kurumu yahut Kamu Yararına Hizmet Veren Özel Bir Kuruluşun Belirli Hizmetlerinin Geçici
Süreyle Yerine Getirilmesi Yoluyla Zararın Tazmini 1452
VI- Topluma Faydalı Birey Olmayı Sağlayacak Bir Programa Katılarak Zararın Tazmini 1455
VII- Mağdur veya Suçtan Zarar Görenden Özür Dilenmesi
Yoluyla Zararın Tazmini 1456
F) Edimin Fail Yararına Üçüncü Kişi Tarafından Yerine
Getirilmesi 1457
G) Edimin Yerine Getirilmesinin Takibi ve Yerine Getirilmemesinin Sonuçları 1458
I- Edimin Yerine Getirilmesinin Takibi 1458
1) Soruşturma Evresinde Edimin Yerine Getirilmesinin
Takibi 1458
2) Kovuşturma Evresinde Edimin Yerine Getirilmesinin Takibi 1458
II- Edimin Yerine Getirilmemesinin Sonuçları 1459
§ 70. UZLAŞTIRMANIN SONUCU 1462
A) Uzlaştırma Sürecinin Sona Ermesi 1462
B) Uzlaştırma Raporunun veya Uzlaşma Belgesinin
Hazırlanması 1462
I- Uzlaştırma Raporu 1462
II- Uzlaşma Belgesi 1468
C) Tazminat Davası Açılamaması ve Açılmış Olan Davadan Feragat Edilmiş Sayılması 1469
D) Uzlaştırma Sonucunda Cumhuriyet Savcısı Tarafından Verilecek Kararlar 1471
I- Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı 1471
II- Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararı 1471&l