Bilgi Yanılsaması _{Neden Hiç Tek Başımıza Düşünmeyiz}

İnsan zihni aynı anda hem muhteşem hem de zavallı olabiliyor. Ateşi ehlileştirdik, Ay’a ayak bastık ama yine de her birimiz her gün basit hatalar yapmaya ve mantıksız davranmaya meyilli cahil bireyleriz.

İnsanlar karmaşık topluluklar kurmayı ve teknolojik ürünler geliştirmeyi başardı ama pek çoğumuz tükenmez kalemin ya da klozetin nasıl işlediğinden bihaberiz. Peki bizzat kullandığımız şeyleri bile bu kadar az anlarken bunca şeyi nasıl başardık? Bilişsel bilim insanları Steven Sloman ve Philip Fernbach, zihinsel açıdan eksik yanlarımıza rağmen zengin bir bilgi toplumunda yaşadığımız için hayatta kaldığımızı, hatta kendimizi ileri taşıdığımızı öne sürüyor. Zekâmızın kaynağı etrafımızdaki şeylerden ve insanlardan besleniyor. Sürekli kendi kafamızın dışındaki bilgiden ve uzmanlıktan faydalanıyoruz: Çevremizdeki, sahip olduğumuz şeylerdeki ve ait olduğumuz topluluktaki bilgiyi kullanıyor ve genellikle bunun farkına bile varmıyoruz.

Zekânın ve bilginin komüne ait doğası, aslında bildiğimizden çok daha fazlasını bildiğimizi düşünmemizin, politik görüşlerin ve yanlış inanışların değişmesinin zorluğunun, eğitimde ve yönetimde birey odaklı yaklaşımların çoğunlukla başarısız olmasının nedenini açıklıyor. Fakat işbirlikçi zihinlerimiz harika şeyler başarmamızı sağlıyor. Bilgi Yanılsaması, gerçek dehanın, etrafımızdaki topluluğu kullanarak yarattığımız zekâda bulunabileceğini ileri sürüyor.

“Bilgi Yanılsaması’nda bilişsel bilim insanları Steven Sloman ve Philip Fernbach, rasyonel bireyin tabutuna bir çivi daha çakıyor. Hatta sadece rasyonalitenin değil, düşünen birey fikrinin de bir efsane olduğunu ileri sürüyor.”

Yuval Harari, çoksatan Sapiens ve Homo Deus kitaplarının yazarı

“Düşünce yapımız hatalarla dolu. Bu kitabı okuduktan sonra aldığınız kararların kalitesindeki değişimi siz de fark edeceksiniz.”

Rolf Dobelli

“Sandığımızdan çok daha az şey biliyoruz, buna sahip olduğumuz bilginin miktarı hakkındaki bilgi de dâhil. Bu hastalığın bir tedavisi yok ama bir çözümü var: bu harika kitap. Bilgi Yanılsaması, bireysel cahilliğimizi ve kolektif bilgeliği nasıl idare edeceğimize dair fikirlerle dolu.”

Steven Pinker, Harvard Üniversitesi profesörü ve yazar

“Sloman ve Fernbach, bazı şeyleri ne kadar hafife aldığımız ve aslında ne kadar az şey anladığımız konusunda zekice örnekler veriyorlar. Kitap ilgi uyandırıcı. Mevcut sıkıntımızı, herhangi bir grubun ahlaki açıdan kötü olmasına değil de bilişsel sorunlara bağlayan açıklamalara yer verilmiş. Sloman ve Fernbach çok önemli bir sorunun köklerini kurutmaya çalışıyor. Bilgi Yanılsaması, insan sevgisiyle ve büyük bir çabayla yazılmış.”

Financial Times

“Bilgi Yanılsaması hem çok derinlikli hem de çok net: İnsan zihninin sınırlı olduğu bilinmeyen bir şey değildi ama asıl sorun, insanların bunun üzerinde çok az düşünmesi. Taraflı ve yanlış haberler konusunda yazarlar gereken tevazuyu gösteriyor: Kendi bilginiz ve kalabalıklara ait bilgi hakkında şüpheci davranın.”

The Economist

“İnsan zekâsının mekanizmasına dair capcanlı bir rehber.”

Psychology Today

“Şaşırtıcı ve sarsıcı bir kitap olan Bilgi Yanılsaması, bildiğimiz her şeyin nasıl diğer insanların bilgilerine dayandığını gösteriyor. Sloman ve Fernbach bilime, düşünme şeklimize ve yaşadığımız dünya hakkında her şeyi bildiğimize dair fikirlerimizi çürütüyor. Her alanda sözlerini esirgemeden birer birer taşları yerlerinden oynatsalar da bir şekilde eğlenceli olmayı da başarmışlar. Sağlıklı ve verimli topluluklar yaratmaya çalışan herkes sonunda bu kitapta ortaya konan soruyla mücadele etmek zorunda kalacak. Sloman ve Fernbach, ne kadar az şey bildiğimizi göstererek ve bu riskli durumda bir umut yaratarak bu mücadelede bize yardımcı oluyor.”

Relevant Magazine

“Bu kitaba bayıldım. Tek tek her birimizin ne kadar az bildiğini ama hep birlikte ne çok şeye vâkıf olduğumuzu gösteren harika bir kitap. Görkemli ve okuması da gayet eğlenceli. Okuyun!”

Cass R. Sunstein, Dürtme kitabının eş yazarı ve Harvard Hukuk Fakültesi Davranış Ekonomisi ve Kamu Politikası Programı kurucusu ve yöneticisi

“Bilişsel bilim, bireysel zihinlerin işleyişine dair bir anlayış geliştirmeye çalışıyor. Bu harika kitapta Steven Sloman ve Philip Fernbach bilişsel bilim sayesinde bireysel zihinlerin ne denli diğer zihinlere dayandığını gösteriyor. Ne kadar zeki olursak olalım, birey olarak (neredeyse) hiçbir şey bilmiyoruz. Bilgi Yanılsaması’nı okumak, uzmanı olduğunuz konuda daha da ilerlemeniz için sizi teşvik etmekle kalmayacak, başkalarının uzmanlıklarını takdir etmenizi de sağlayacak. Aydınlanmış bir topluma giden yol, bu kitaptan geçiyor.”

Barry Schwartz, yazar

“Sahip olduğumuz bilgiyi gözümüzde büyütüyoruz. Bu harika kitapta Steven Sloman ve Philip Fernbach bu bilgi yanılsamasının kaynağını ve sonuçlarını sorguluyor, cahilliğimizin boyutunu ve onun üstesinden gelmemizi sağlayacak yolları gösteriyor. Bilgi Yanılsaması, son derece net ve mantıklı dayanaklara sahip bir kitap ve iPhone’ların bizi nasıl daha zeki yaptığı ya da demokrasinin artıları ve eksileri gibi pek çok konuda söyleyecek radikal ve önemli şeyleri var. Bu, psikolojinin en iyi hali.”

Paul Bloom, yazar ve psikoloji profesörü

“Kovan zihnindeki pek çok peteğe doğru çıkılan bir yolculuk… Asıl önemli olan, bireysel zihinlerin bütüne yaptığı katkıdır. Özellikle ekip kurarken faydalanılabilecek ilginç ipuçları barındırıyor.”

Kirkus

“Yazarlar farklı disiplinlerden bilimi ve hikâyeleri bir araya getirerek kişinin sahip olduğunu sandığı bilgi ile aslında beyninde bulunan bilgi arasındaki farkı inceleyen eğlenceli ve ilginç bir eser ortaya koymuşlar. İnsan düşüncesi nasıl aynı anda bu kadar sığ ve bu kadar güçlü olabilir sorusuna açıklama getirmeye çalışıyorlar. Kesinliğin üstün olanın üzerinde hüküm sürdüğü, giderek kutuplaşan bir kültürde zihinsel tevazuyu ve anlayışın sınırlarının tanınmasını savunan bu kitap, ihtiyacımız olan bir devrim niteliğinde. Eğlenceli ve ilgi çekici olması da okur açısından bir avantaj.”

Publishers Weekly

“Steven Sloman ve Philip Fernbach cahillik konusunda uzmanlar. Aslında bildiğimizden çok daha fazla şey bildiğimizi düşünerek kendi kendimizi nerelerde kandırdığımızı bu kitapta gözler önüne seriyorlar.”

Jonah Berger, yazar

“Neden pek çok şey hakkında bildiğimizi sandığımızdan daha az şey biliyoruz? Zekice yazılmış bu kitap, cevabı biliyor.”

Katharina Wantoch

“Bilim dışı ve antibilimsel düşüncenin nasıl değiştirilebileceğini, kişinin hangi bilgilerden mahrum olduğunu nasıl fark edebileceğini ve bilgi yanılsamasının nasıl bazen faydalı olabileceğini gösteren heyecan verici bir kitap.”

Christine Amrhein

“Bilinç ve bilinçsizlik psikolojisi üzerine harika bir kitap.”

P.M. Magazine

“Eğlenceli, somut ve teknik açıdan desteklenmiş bu kitap, okuru daha çok düşünmeye teşvik edecek.”

Arthur Thömmes