Ceza Hukukunda Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet – Ceza Hukuku Monografileri –

İdam mahkumunun ölümünden kim sorumludur? Kelebeğin kanat çırpması hortuma neden olur mu? Bir bilardo topu diğerine çarptığında ne görürüz? Bir başkasına uçak bileti hediye etmek cezalandırılır mı? Bir evet oyu ile insan öldürülebilir mi?

Bu soruların cevapları ceza hukuku biliminin temel yapı taşlarını oluşturan neden ve isnadiyet kavramlarında saklıdır. Neden kavramına ilişkin metafizik ve fizikteki yaklaşımlar şüphesiz ceza hukuku açısından yol göstericidir. Nitekim ceza hukukunda nedensellik bağı doğa kanunlarına göre belirlenmelidir. Ancak nedensellik bağının tespiti, neticenin faile yüklenebilirliği bakımından zorunlu olsa da tek başına yeterli değildir. Zira dünya, hiçbir etki altında bulunmayan, bütün ayrıntıları belirli olan, katı doğa kanunlarına göre işleyen mekanik bir saat olarak kabul edilemez. Gelişmeleri açısından daha çok doğrudan doğruya kavranamayan bir nehir gibidir, sadece bir nevi dalgaları, hortumları ve girdapları bizim parçalar halindeki düşünme şeklimiz için tasavvur edilebilirdir. Determinist olmayan bu girdaplar ceza hukukunda bazen alternatif nedensellik akışları, bazen kurul kararları, bazen zeki sistemlerin kullanılması, bazen atipik gelişmeler veya mağdur ya da üçüncü kişilerin araya girmesi gibi haller olarak karşımıza çıkar. Bu sebeple ayrıca normatif bir ölçüte, yani objektif isnadiyet öğretilerine ihtiyaç vardır. Netice bakımından her nedensel davranış, neticenin aynı zamanda faile yüklenmesi sonucuna ulaştırmaz. Zira bir davranış nedensel olsa da esasen hukuken kınanan bir risk oluşturmayabilmektedir veya yaratılan yasak risk bizatihi neticede gerçekleşmemiş olabilir. Ancak nedensellik bağı ve objektif isnadiyet bir arada bulunduğunda failin objektif sorumluluğu kabul edilebilir.

Bu kitabın birinci bölümü, önemli kavramların açıklanması ve tespit edilmesine adanmıştır. Kitabın ikinci bölümünde nedensellik bağını ampirik olarak açıklayan teoriler, üçüncü bölümünde objektif isnadiyete ilişkin normatif teoriler irdelenmiştir. Dördüncü bölümde bu teoriler, kurul kararları sonucunda meydana gelen tipik neticeleri konu edinen olaylara uygulanmış ve bu kapsamda ayrıca taksirli müşterek failliğe değinilmiştir.

Konu Başlıkları:
Doğa Bilimleri ve Felsefi Açıdan Nedensellik Bağı Kavramı
Determinizm
Şart Teorisi, Kanuna Uygun Şart Teorisi, Uygun Sebep Teorisi, İlgi Teorisi, Objektif İsnadiyet Teorisi
Psikolojik, Atipik, Kümülatif, Alternatif, Hipotetik, Öne Geçen ve Adeta Nedensellik
Şirket Kurul Kararlarının Nedenselliği ve Üyelere İsnadiyeti
Kurtarıcı Nedensellik Akışları
Yapay Zekadan Doğan Risklerin Objektif İsnadiyeti
COVID19 ve HIV Virüsü Taşıyıcılarının Yarattıkları Risklerin Objektif İsnadiyeti
Mağdurun ve Üçüncü Kişilerin Nedensellik Akışına Girmeleri Halinde Objektif İsnadiyet