Devlet Yönetiminde Ahlak ve Siyaset

İslam siyasi düşünce tarihinin önemli isimlerinden biri olan Mâverdî, kaleme aldığı kıymetli eserlerle kendisinden sonra gelen âlimler ve özellikle siyaset düşüncesi literatürü üzerinde oldukça etkili olmuştur. Onun el-Ahkâmu’s-Sultâniyye isimli eseri İslam kamu hukukunun köşe taşı eserlerinden biridir. Orijinal ismi Teshîlü’n-Nazar ve Ta’cilü’z-Zafer olan ve Devlet Yönetiminde Ahlâk ve Siyaset adıyla Muhammet Çelik tarafından günümüz Türkçesine çevrilen eser ise Mâverdî’nin ahlâk ve siyaset ile ilgili kitapları arasında özel bir yere sahiptir.

İki ana bölümden oluşan eserin ilk bölümü devlet başkanında bulunması gereken ahlâkî nitelikleri incelemektedir. Ahlâk ve siyaset arasında çok sıkı bir irtibat kuran kadim geleneğe yaslanan Mâverdî, mesela Machiavelli’den farklı olarak “devlet/iktidar (mülk) için; vefasızlık ve ihanetten daha zararlı bir şey olmadığı gibi, ahde vefadan ve sözünde durmaktan daha faydalı bir şey de yoktur” demektedir. Eserin ikinci bölümünde ise devlet yönetiminde gözetilmesi gereken hususlar ve devlet başkanının vazifeleri ele alınmaktadır. Mâverdî bu eserinde el-Ahkâmu’s-Sultâniyye isimli eserinde yaptığından farklı olarak meselenin hukukî boyutundan ziyade ahlâkî ve siyâsî boyutuna odaklanmış, kadim medeniyetlerin birikiminden yararlanmış, edebî bir üslup benimsemiştir. “Sulta” ve “mülk” gibi siyaset düşüncesinin bazı temel kavramları ekseninde Mâverdî siyasetin yalnız teorisini değil, tarihî örnekliklerden hareketle pratiğini de dikkate almaktadır.

İslâm siyaset düşüncesinin en önemli kalemlerinden Mâverdî’nin bu klasik metniyle Siyasetname dizimize yepyeni bir pencere daha açıyoruz.