* Genel olarak öğrenmenin, özellikle de felsefe öğrenmenin güçlüklerini yadsımıyoruz; ama bu güçlükler elbette üstesinden gelinebilir güçlüklerdir.
* Halk dilinde filozof denince, ya aklını yitirmiş ve hiçbir şeye aldırmayan kimse ya da düpedüz deli biri anlaşılır. Oysa tam tersine, filozof, sorunlara kesin, açık yanıtlar getirmek isteyen kişidir ve elbette ki filozofun pek çok şeyle uğraştığı ve söylenenin tersine çok şeye aldırdığı, bilgili ve bilinçli bir insan olduğu görülür.
* Orta dereceli öğretim kuruluşlarında felsefe sözde öğretilir. Ama baştan sona kaba ve "ağdalı" bir felsefe tarihiyle yetinilir. Bu durum üniversitelerde de tamamen aynıdır. Bu bölüme girmeyi başaran öğrenci, marksizmin felsefesini, yani diyalektik ve tarihsel materyalizmi bilmeden diplomalı bir felsefe uzmanı(!) olarak mezun olacak, hatta, yeri gelip de sorulduğunda, "çıkarcı" olmadığı anlamında "ben materyalist değilim" deme hatasına düşecektir...
* Doğru bir devrimci eylemi gerçekleştirebilmek için işçi ve işçi kökenli militana doğru bir tahlil, doğru bir düşünme yönteminin mutlaka gerekli olduğunu biliyoruz. Bütün olguların çözümünü hazır olarak verecek katı bir dogmayı değil, ama aynı olmayan koşulları ve olguları hesaba katan bir yöntemi, teoriyi pratikten, düşünceyi yaşamdan hiçbir zaman ayırmayan bir yöntemi içselleştirecektir. İşte açıklamaya çalıştığımız bu yöntem, marksizmin temeli olan diyalektik materyalizm felsefesinin ta kendisidir.
* Kısacası, bilimsel düşünme, tartışma ve elbirliğiyle doğru davranış içinde bulunmanın yöntemidir marksizm.
* Bu anlamda, marksizmin "engin doruklarına ulaşmak isteyenler yorucu tırmanmaları göze almalıdırlar!" (K. Marx)
* Bu kitap; bir solukta, ama yaşam boyu tekrar tekrar okuyup yararlanacağınız başucu başlangıç el kitabıdır.
İÇİNDEKİLER
13 Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm - Marksizm
15 Georges Politzer (Georges Cogniot)
23 Önsöz (Maurice Le Goas)
29 Yayıncıların Önsözü
31 Birinci Kısım - FELSEFENİN SORUNLARI
31 Giriş
31 I. Felsefeyi Niçin Öğrenmeliyiz?
33 II. Felsefe Öğrenmek Zor Bir Şey Midir?
33 III. Felsefe Nedir?
34 IV. Materyalist Felsefe Nedir?
35 V. Materyalizm İle Marksizm Arasındaki İlişkiler Nelerdir?
37 VI. Egemen Sınıfların marksizme Karşı Kampanyaları
39 Dipnot
41 Birinci Bölüm - Felsefenin Temel Sorunu
41 I. Felsefe Öğrenmeye Nasıl Başlamalıyız?
42 II. Evreni Açıklamanın İki Biçimi
42 III. Madde ve “Ruh”
43 IV. Madde Nedir,? “Ruh” Nedir?
44 V. Felsefenin Temel Sorusu ya da Sorunu
44 VI. İdealizm ya da Materyalizm
47 Okuma
47 Dipnot
49 İkinci Bölüm - İDEALİZM
49 I. Ahlaki İdealizm ve Felsefi İdealizm
50 II. Berkeley’in İdealizmini Niçin Öğrenmeliyiz?
52 III. Berkeley’in İdealizmi
55 IV. “İdealist” Uslamlamanın Sonuçları
56 V. İdealist Kanıtlar
59 Okuma Parçaları
59 Dipnot
61 Üçüncü Bölüm - MATERYALİZM
61 I. Materyalizmi Niçin Öğrenmemiz Gereklidir?
62 II. Materyalizm Nereden Gelir?
63 III. Materyalizm Nasıl ve Niçin Gelişti?
64 IV. Materyalistlerin İlkeleri ve Kanıtları Nelerdir?
66 “Not”
67 Dipnot
69 Dördüncü Bölüm - KİM HAKLI: İDEALİST Mİ, MATERYALİST Mİ?
69 I. Sorunu Nasıl Koymalıyız
70 II. Dünyanın Yalnızca Bizim Düşüncemizde Varolduğu Doğru Mudur? [”Bu Dünya Yalan!”]
72 III. Şeyleri Bizim Fikirlerimizin Yarattığı Doğru Mudur?
74 IV. “Ruh”un Maddeyi Yarattığı Doğru Mudur?
75 V. Materyalistler Haklıdırlar ve Bilim Onların İddialarını Tanıtlar
76 Okuma Parçaları
76 Dipnot
77 Beşinci Bölüm - ÜÇÜNCÜ BİR FELSEFE VAR MIDIR? BİLİNEMEZCİLİK
77 I. Niçin Üçüncü Bir Felsefe?
78 II. Bu Üçüncü Felsefenin İleri Sürdüğü Kanıtlar
80 III. Bu Felsefe Nereden Geliyor?
81 IV. Vardığı Sonuçlar
83 V. Bu “Üçüncü Felsefe” Nasıl Çürütülür?
85 VI. Vargı
87 Okuma Parçaları
87 Yoklama Soruları
88 Dipnot
89 İkinci Kısım - FELSEFİ MATERYALİZM
89 Birinci Bölüm- MADDE VE MATERYALİSTLER
89 I. Madde Nedir?
90 II. Birbirini İzleyen Madde Teorileri
91 III. Materyalistlere Göre Madde Nedir?
92 IV. Uzay, Zaman, Hareket ve Madde
94 V. Vargı
96 Okuma Parçaları
96 Dipnot
97 İkinci Bölüm - MATERYALİST OLMAK NE DEMEKTİR?
97 I. Teori İle Pratiğin Birliği
98 II. Düşünce Alanında Materyalizm Yanlısı Olmak Ne Demektir?
100 III. Pratikte Nasıl Materyalist Olunur?
103 IV. Vargı
104 Dipnot
105 Üçüncü Bölüm - MATERYALİZMİN TARİHİ
106 I. Bu Tarihi Öğrenme Zorunluluğu
107 II. Marksizm Öncesi Materyalizm
116 III. İdealizm Nereden Gelir?
117 IV. Din Nereden Gelir?
119 V. Marksizm Öncesi Materyalizmin Değerleri
121 VI. Marksizm Öncesi Materyalizmin Kusurları
124 Okuma Parçaları
124 Yoklama Soruları
125 Dipnot
127 Üçüncü Kısım - METAFİZİĞİN İNCELENMESİ
127 Tek Bölüm - METAFİZİK YÖNTEM NEDİR?
128 I. Bu Yöntemin Temel Özellikleri
136 II. Özet
138 III. Metafizik Doğa Anlayışı
140 IV. Metafizik Toplum Anlayışı
141 V. Metafizik Düşünce Anlayışı
142 VI. Mantık Nedir?
145 VII. “Metafizik” Sözcüğünün Açıklaması
146 Yoklama Soruları
146 Yazılı Ödev
146 Dipnot
147 Dördüncü Kısım - DİYALEKTİĞİN İNCELENMESİ
147 Birinci Bölüm-DİYALEKTİĞİN İNCELENMESİNE GİRİŞ
147 I. Hazırlayıcı Uyarılar
149 II. Diyalektik Yöntem Nereden Doğmuştur?
151 III. Diyalektik, Uzun Zaman Niçin Metafizik Yöntemin Baskısı Altında Kaldı?
153 IV. 18. Yüzyıl Materyalizmi Niçin Metafizikti?
155 V. Diyalektik Materyalizm Nasıl Doğdu?: Hegel ve Marks
158 Dipnot
159 İkinci Bölüm - DİYALEKTİĞİN YASALARI, BİRİNCİ YASA: DİYALEKTİK DEĞİŞME
159 I. Diyalektik Hareketten Ne Anlaşılır?
162 II. Diyalektik İçin Kesin, Mutlak, Kutsal Hiçbir Şey Yoktur
164 III. Süreç
166 Dipnot
167 Üçüncü Bölüm - İKİNCİ YASA: KARŞILIKLI ETKİ
167 I. Süreçlerin Zincirleme Sıralanışı
171 II. 19. Yüzyılın Büyük Buluşları
173 III. Tarihsel Gelişme ya da Sarmal (Sipiral) Gelişme
174 IV. Vargı
176 Dipnot
177 Dördüncü Bölüm - ÜÇÜNCÜ YASA: ÇELİŞKİ
178 I. Yaşam ve Ölüm
179 II. Şeyler Kendi Karşıtlarına Dönüşür
182 III. Olumlama, Yadsıma ve Yadsımanın Yadsınması
186 IV. Durumu Gözden Geçirelim
188 V. Karşıtların Birliği
190 VI. Sakınılacak Yanlışlar
192 VII. Diyalektiğin Pratik Sonuçları
195 Okuma Parçaları
195 Dipnot
197 Beşinci Bölüm - DÖRDÜNCÜ YASA: NİCELİĞİN NİTELİĞE DÖNÜŞMESİ YA DA SIÇRAMALI İLERLEME YASASI
197 I. Reformlar mı Devrim mi?
202 II. Tarihsel Materyalizm
202 1. Tarih Nasıl Açıklanır?
203 2. Tarih İnsanların Eseridir.
205 Okuma Parçaları
205 Yoklama Soruları
206 Dipnot
207 Beşinci Kısım - TARİHSEL MATERYALİZM
207 Birinci Bölüm - Tarihin Devindirici Güçleri
207 I. Sakınılması Gereken Yanlış Bir Düşünce
209 II. “Toplumsal Varlık” ve Bilinç
209 III. İdealist Teoriler
210 IV. Toplumsal Varlık ve Yaşam Koşulları
211 V. Sınıf Savaşımları, Tarihin Devindiricisi
215 Okuma Parçaları
215 Dipnot
217 İkinci Bölüm - SINIFLAR NEREDEN GELİR? EKONOMİK KOŞULLAR NEREDEN GELİR?
218 I. Birinci Büyük İşbölümü
219 II. Toplumun Sınıflara İlk Bölünüşü
220 III. İkinci Büyük İşbölümü
220 IV. Toplumun Sınıflara İkinci Bölünüşü
222 V. Ekonomik Koşulları Belirleyen Şey
223 VI. Üretim Tarzları
225 VII. Uyarılar
226 Okuma Parçaları
226 Yoklama Soruları
227 Dipnot
229 Altıncı Kısım : DİYALEKTİK MATERYALİZM VE İDEOLOJİLER
229 Tek Bölüm - DİYALEKTİK YÖNTEMİN İDEOLOJİLERE UYGULANMASI
229 I. Marksizm İçin İdeolojilerin Önemi Nedir?
231 II. İdeoloji Nedir? (İdeolojik Etken ve İdeolojik Biçimler)
232 III. Ekonomik Yapı ve İdeolojik Yapı
234 IV. Doğru Bilinç ve Yanlış Bilinç
236 V. İdeolojik Etkenlerin Etki ve Tepkisi
239 VI. Diyalektik Tahlil Yöntemi
241 VII. İdeolojik Savaşımın Zorunluluğu
243 VIII. Vargı
245 Yoklama Soruları
245 Genel Özetleme Ödevi
245 Dipnot
247 ADLAR VE KAVRAMLAR DİZİNİ
247 Adcılık-Akılcılık-Anaksimenes-Ansiklopedi
248 Aristoteles
249 Atom-Bacon-Berkeley
250 Bilinemezciler (Agnostikler)-Branly-Çözümleme (Analiz, Tahlil)-D'Alembert
251 Darwin
252 Demokritos
253 Descartes
254 Dekartçılık-Diderot
256 Diyalektik-Duyumculuk
257 Dühring-Eflatun
258 Elealılar-ENGELS
259 Epiküros
260 Erekbilim-Feuerbach
261 Fizyoloji-Flojistik-Galilei
262 Gizemcilik-Hegel-Hegelciler
263 Helvetius-Heraklitos-Holbach
264 Hume
265 Kant
266 Kopernik-La Mettrie-LENİN
268 Locke-Lökippos-Lucretius
269 MARKS
270 Mekanik-Metafizik-Mitoloji-Moliere
271 Ortodoksluk-Örgenbilim (Anatomi)-Palentoloji (Taşıllar Bilimi)-Pasteur-Platon (Eflatun)
272 Port-Royal-Proudhon
273 Ruhçuluk-Simya (Alşimi)-Tanrıbilim-Thales
274 Thomas D'Aquin-Tümdengelim-Tümevarım
* Genel olarak öğrenmenin, özellikle de felsefe öğrenmenin güçlüklerini yadsımıyoruz; ama bu güçlükler elbette üstesinden gelinebilir güçlüklerdir.
* Halk dilinde filozof denince, ya aklını yitirmiş ve hiçbir şeye aldırmayan kimse ya da düpedüz deli biri anlaşılır. Oysa tam tersine, filozof, sorunlara kesin, açık yanıtlar getirmek isteyen kişidir ve elbette ki filozofun pek çok şeyle uğraştığı ve söylenenin tersine çok şeye aldırdığı, bilgili ve bilinçli bir insan olduğu görülür.
* Orta dereceli öğretim kuruluşlarında felsefe sözde öğretilir. Ama baştan sona kaba ve "ağdalı" bir felsefe tarihiyle yetinilir. Bu durum üniversitelerde de tamamen aynıdır. Bu bölüme girmeyi başaran öğrenci, marksizmin felsefesini, yani diyalektik ve tarihsel materyalizmi bilmeden diplomalı bir felsefe uzmanı(!) olarak mezun olacak, hatta, yeri gelip de sorulduğunda, "çıkarcı" olmadığı anlamında "ben materyalist değilim" deme hatasına düşecektir...
* Doğru bir devrimci eylemi gerçekleştirebilmek için işçi ve işçi kökenli militana doğru bir tahlil, doğru bir düşünme yönteminin mutlaka gerekli olduğunu biliyoruz. Bütün olguların çözümünü hazır olarak verecek katı bir dogmayı değil, ama aynı olmayan koşulları ve olguları hesaba katan bir yöntemi, teoriyi pratikten, düşünceyi yaşamdan hiçbir zaman ayırmayan bir yöntemi içselleştirecektir. İşte açıklamaya çalıştığımız bu yöntem, marksizmin temeli olan diyalektik materyalizm felsefesinin ta kendisidir.
* Kısacası, bilimsel düşünme, tartışma ve elbirliğiyle doğru davranış içinde bulunmanın yöntemidir marksizm.
* Bu anlamda, marksizmin "engin doruklarına ulaşmak isteyenler yorucu tırmanmaları göze almalıdırlar!" (K. Marx)
* Bu kitap; bir solukta, ama yaşam boyu tekrar tekrar okuyup yararlanacağınız başucu başlangıç el kitabıdır.
İÇİNDEKİLER
13 Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm - Marksizm
15 Georges Politzer (Georges Cogniot)
23 Önsöz (Maurice Le Goas)
29 Yayıncıların Önsözü
31 Birinci Kısım - FELSEFENİN SORUNLARI
31 Giriş
31 I. Felsefeyi Niçin Öğrenmeliyiz?
33 II. Felsefe Öğrenmek Zor Bir Şey Midir?
33 III. Felsefe Nedir?
34 IV. Materyalist Felsefe Nedir?
35 V. Materyalizm İle Marksizm Arasındaki İlişkiler Nelerdir?
37 VI. Egemen Sınıfların marksizme Karşı Kampanyaları
39 Dipnot
41 Birinci Bölüm - Felsefenin Temel Sorunu
41 I. Felsefe Öğrenmeye Nasıl Başlamalıyız?
42 II. Evreni Açıklamanın İki Biçimi
42 III. Madde ve “Ruh”
43 IV. Madde Nedir,? “Ruh” Nedir?
44 V. Felsefenin Temel Sorusu ya da Sorunu
44 VI. İdealizm ya da Materyalizm
47 Okuma
47 Dipnot
49 İkinci Bölüm - İDEALİZM
49 I. Ahlaki İdealizm ve Felsefi İdealizm
50 II. Berkeley’in İdealizmini Niçin Öğrenmeliyiz?
52 III. Berkeley’in İdealizmi
55 IV. “İdealist” Uslamlamanın Sonuçları
56 V. İdealist Kanıtlar
59 Okuma Parçaları
59 Dipnot
61 Üçüncü Bölüm - MATERYALİZM
61 I. Materyalizmi Niçin Öğrenmemiz Gereklidir?
62 II. Materyalizm Nereden Gelir?
63 III. Materyalizm Nasıl ve Niçin Gelişti?
64 IV. Materyalistlerin İlkeleri ve Kanıtları Nelerdir?
66 “Not”
67 Dipnot
69 Dördüncü Bölüm - KİM HAKLI: İDEALİST Mİ, MATERYALİST Mİ?
69 I. Sorunu Nasıl Koymalıyız
70 II. Dünyanın Yalnızca Bizim Düşüncemizde Varolduğu Doğru Mudur? [”Bu Dünya Yalan!”]
72 III. Şeyleri Bizim Fikirlerimizin Yarattığı Doğru Mudur?
74 IV. “Ruh”un Maddeyi Yarattığı Doğru Mudur?
75 V. Materyalistler Haklıdırlar ve Bilim Onların İddialarını Tanıtlar
76 Okuma Parçaları
76 Dipnot
77 Beşinci Bölüm - ÜÇÜNCÜ BİR FELSEFE VAR MIDIR? BİLİNEMEZCİLİK
77 I. Niçin Üçüncü Bir Felsefe?
78 II. Bu Üçüncü Felsefenin İleri Sürdüğü Kanıtlar
80 III. Bu Felsefe Nereden Geliyor?
81 IV. Vardığı Sonuçlar
83 V. Bu “Üçüncü Felsefe” Nasıl Çürütülür?
85 VI. Vargı
87 Okuma Parçaları
87 Yoklama Soruları
88 Dipnot
89 İkinci Kısım - FELSEFİ MATERYALİZM
89 Birinci Bölüm- MADDE VE MATERYALİSTLER
89 I. Madde Nedir?
90 II. Birbirini İzleyen Madde Teorileri
91 III. Materyalistlere Göre Madde Nedir?
92 IV. Uzay, Zaman, Hareket ve Madde
94 V. Vargı
96 Okuma Parçaları
96 Dipnot
97 İkinci Bölüm - MATERYALİST OLMAK NE DEMEKTİR?
97 I. Teori İle Pratiğin Birliği
98 II. Düşünce Alanında Materyalizm Yanlısı Olmak Ne Demektir?
100 III. Pratikte Nasıl Materyalist Olunur?
103 IV. Vargı
104 Dipnot
105 Üçüncü Bölüm - MATERYALİZMİN TARİHİ
106 I. Bu Tarihi Öğrenme Zorunluluğu
107 II. Marksizm Öncesi Materyalizm
116 III. İdealizm Nereden Gelir?
117 IV. Din Nereden Gelir?
119 V. Marksizm Öncesi Materyalizmin Değerleri
121 VI. Marksizm Öncesi Materyalizmin Kusurları
124 Okuma Parçaları
124 Yoklama Soruları
125 Dipnot
127 Üçüncü Kısım - METAFİZİĞİN İNCELENMESİ
127 Tek Bölüm - METAFİZİK YÖNTEM NEDİR?
128 I. Bu Yöntemin Temel Özellikleri
136 II. Özet
138 III. Metafizik Doğa Anlayışı
140 IV. Metafizik Toplum Anlayışı
141 V. Metafizik Düşünce Anlayışı
142 VI. Mantık Nedir?
145 VII. “Metafizik” Sözcüğünün Açıklaması
146 Yoklama Soruları
146 Yazılı Ödev
146 Dipnot
147 Dördüncü Kısım - DİYALEKTİĞİN İNCELENMESİ
147 Birinci Bölüm-DİYALEKTİĞİN İNCELENMESİNE GİRİŞ
147 I. Hazırlayıcı Uyarılar
149 II. Diyalektik Yöntem Nereden Doğmuştur?
151 III. Diyalektik, Uzun Zaman Niçin Metafizik Yöntemin Baskısı Altında Kaldı?
153 IV. 18. Yüzyıl Materyalizmi Niçin Metafizikti?
155 V. Diyalektik Materyalizm Nasıl Doğdu?: Hegel ve Marks
158 Dipnot
159 İkinci Bölüm - DİYALEKTİĞİN YASALARI, BİRİNCİ YASA: DİYALEKTİK DEĞİŞME
159 I. Diyalektik Hareketten Ne Anlaşılır?
162 II. Diyalektik İçin Kesin, Mutlak, Kutsal Hiçbir Şey Yoktur
164 III. Süreç
166 Dipnot
167 Üçüncü Bölüm - İKİNCİ YASA: KARŞILIKLI ETKİ
167 I. Süreçlerin Zincirleme Sıralanışı
171 II. 19. Yüzyılın Büyük Buluşları
173 III. Tarihsel Gelişme ya da Sarmal (Sipiral) Gelişme
174 IV. Vargı
176 Dipnot
177 Dördüncü Bölüm - ÜÇÜNCÜ YASA: ÇELİŞKİ
178 I. Yaşam ve Ölüm
179 II. Şeyler Kendi Karşıtlarına Dönüşür
182 III. Olumlama, Yadsıma ve Yadsımanın Yadsınması
186 IV. Durumu Gözden Geçirelim
188 V. Karşıtların Birliği
190 VI. Sakınılacak Yanlışlar
192 VII. Diyalektiğin Pratik Sonuçları
195 Okuma Parçaları
195 Dipnot
197 Beşinci Bölüm - DÖRDÜNCÜ YASA: NİCELİĞİN NİTELİĞE DÖNÜŞMESİ YA DA SIÇRAMALI İLERLEME YASASI
197 I. Reformlar mı Devrim mi?
202 II. Tarihsel Materyalizm
202 1. Tarih Nasıl Açıklanır?
203 2. Tarih İnsanların Eseridir.
205 Okuma Parçaları
205 Yoklama Soruları
206 Dipnot
207 Beşinci Kısım - TARİHSEL MATERYALİZM
207 Birinci Bölüm - Tarihin Devindirici Güçleri
207 I. Sakınılması Gereken Yanlış Bir Düşünce
209 II. “Toplumsal Varlık” ve Bilinç
209 III. İdealist Teoriler
210 IV. Toplumsal Varlık ve Yaşam Koşulları
211 V. Sınıf Savaşımları, Tarihin Devindiricisi
215 Okuma Parçaları
215 Dipnot
217 İkinci Bölüm - SINIFLAR NEREDEN GELİR? EKONOMİK KOŞULLAR NEREDEN GELİR?
218 I. Birinci Büyük İşbölümü
219 II. Toplumun Sınıflara İlk Bölünüşü
220 III. İkinci Büyük İşbölümü
220 IV. Toplumun Sınıflara İkinci Bölünüşü
222 V. Ekonomik Koşulları Belirleyen Şey
223 VI. Üretim Tarzları
225 VII. Uyarılar
226 Okuma Parçaları
226 Yoklama Soruları
227 Dipnot
229 Altıncı Kısım : DİYALEKTİK MATERYALİZM VE İDEOLOJİLER
229 Tek Bölüm - DİYALEKTİK YÖNTEMİN İDEOLOJİLERE UYGULANMASI
229 I. Marksizm İçin İdeolojilerin Önemi Nedir?
231 II. İdeoloji Nedir? (İdeolojik Etken ve İdeolojik Biçimler)
232 III. Ekonomik Yapı ve İdeolojik Yapı
234 IV. Doğru Bilinç ve Yanlış Bilinç
236 V. İdeolojik Etkenlerin Etki ve Tepkisi
239 VI. Diyalektik Tahlil Yöntemi
241 VII. İdeolojik Savaşımın Zorunluluğu
243 VIII. Vargı
245 Yoklama Soruları
245 Genel Özetleme Ödevi
245 Dipnot
247 ADLAR VE KAVRAMLAR DİZİNİ
247 Adcılık-Akılcılık-Anaksimenes-Ansiklopedi
248 Aristoteles
249 Atom-Bacon-Berkeley
250 Bilinemezciler (Agnostikler)-Branly-Çözümleme (Analiz, Tahlil)-D'Alembert
251 Darwin
252 Demokritos
253 Descartes
254 Dekartçılık-Diderot
256 Diyalektik-Duyumculuk
257 Dühring-Eflatun
258 Elealılar-ENGELS
259 Epiküros
260 Erekbilim-Feuerbach
261 Fizyoloji-Flojistik-Galilei
262 Gizemcilik-Hegel-Hegelciler
263 Helvetius-Heraklitos-Holbach
264 Hume
265 Kant
266 Kopernik-La Mettrie-LENİN
268 Locke-Lökippos-Lucretius
269 MARKS
270 Mekanik-Metafizik-Mitoloji-Moliere
271 Ortodoksluk-Örgenbilim (Anatomi)-Palentoloji (Taşıllar Bilimi)-Pasteur-Platon (Eflatun)
272 Port-Royal-Proudhon
273 Ruhçuluk-Simya (Alşimi)-Tanrıbilim-Thales
274 Thomas D'Aquin-Tümdengelim-Tümevarım
