İnsan Yetiştirme Düzenimiz _{Politika-Eğitim-Kalkınma}

Değerli Okuyucular,

Sizleri bu kez, en verimli döneminde aramızdan ayrılan Prof. Dr. Yahya Kemal KAYAnın "İnsan Yetiştirme Düzenimiz: Politika I Eğitim I Kalkınma" adlı kitabıyla buluşturuyoruz. Dr. Kayanın bu yapılı ilk yayımlanışında (1974), hem eğitim dünyasında hem de çeşitli meslek alanlarında büyük bir yankı uyandırmıştı. Yapıt, ilköğretimden yükseköğretime kadar tüm eğitim kademelerini ele almakta ve kamu yönetimi bağlamında Türkiyedeki siyasal gelişmeler ve kalkınma sorunuyla eğitim arasındaki ilişkileri sorgulamaktadır. Kayanın deyimiyle bu kitapta "Türkiyenin kalkınmasında eğitimin rotu tartışılmakta ve Türk eğitim sisteminin kuruluş ve gelişiminde politikanın ve politikacıların etkileri araştırılmaktadır." Yapıt, kamu yönetimi bilim dalında ABD New York üniversitesince kabul edilmiş (1972) bir doktora tezinin ürünüdür ve yedi bölümden oluşmaktadır. Dr. Kaya, 1960ın başlarından itibaren kalkınma çabalarının yoğunlaştığı, gelişmekte olan ülkelerin temel gündem maddesi olan "kalkınma sorununu" ve "eğitim-kalkınma" ilişkilerini yapıtının ilk bölümünde tartışmıştır.

İkinci bölümde; Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Döneminde eğitimin tarihsel gelişimi ele alınmakta ve eğitim reformları özetlenmektedir. üçüncü, dördüncü ve beşinci bölümlerde; ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim kademeleri çeşitli boyutlarıyla incelenmektedir. Yapıtın altıncı bölümünde; siyasal gelişmelerle eğitim alanındaki gelişmeler incelenmekte ve tek partili dönemle çok partili dönemlerin eğitim politika ve uygulamaları analiz edilmekte ve değerlendirilmektedir. Yapıtın son bölümünde, 1920lerden 1970ierin ortalarına kadar olan 50 yıllık dönemde, eğitim sisteminin topluma ne kazandırdığının bir muhasebesi yapılmakta ve "iyi insan, iyi vatandaş" yetiştirme doğrultusunda yeni bir eğitim düzeni modeli önerilmektedir.

Dr. Kaya bu çalışmasıyla, aslında sadece bir bilgi demeti değil, bir eğitim sisteminin çok yönlü analizi konusunda bir inceleme aracı ve yöntem sunmaktadır. Bu araç ve yöntem genç bilim adamları için, Türk eğitim sistemiyle ilgili bu çalışmanın daha ileriki yıllara uzatılması ve böylece farklı tarihsel dönemlerin karşılaştırılması konularında yeni fırsatlar sunabilir. Dr. Kaya, ilerleyen yıllarda bu çalışmasını daha da geliştirmiş ve "İnsan Yetiştirme Düzenimize Yeni Bir Bakış: Eğitimde Model Arayışı" (1989) adlı çalışmasını yayımlamış, bu çalışmayı "çağdaşlaşma Yolunda Deve Dikenleri: Devlet-Bürokrasi-Insan" (1990) ve "Eğitim ve Kalkınma" (1994) adlı yapıtları izlemiştir.

Dr. Kaya, Devlet Planlama Teşkilatı {DPT) ve Yükseköğretim Denetleme Kurulundaki görevleri sırasında, Türkiyenin eğitim sorunlarını daha yakından tanımanın da ötesinde eğitim politikalarını yönlendirme fırsatı da bulmuştur. Bu kurumlardaki deneyimlerini çeşitli yapıtlarına yansıtmıştır. İlkokul öğretmeni olarak başladığı eğitim dünyasında eğitim yönetimi profesörlüğüne kadar yükselmiş olan Dr. Kaya, tüm meslek yaşamını Türkiyede eğitimi, toplumsal kalkınmayı sağlamada daha etkili kılmanın yollarını araştırmak, tartışmak ve yazmakla geçirmiştir. Kendisinden sonraki kuşaklara bıraktığı en büyük mirası da eğitim alanındaki bu "yılmaz savaşçılığı" olmuştur.

Pegem Akademi olarak, bu yapıtın tekrar yeni kuşak eğitimcilere ve eğitim kamuoyuna sunulması günümüzde insan yetiştirme düzenimizi gözden geçirmede yararlı olabilirse bizleri çok mutlu kılacaktır.