KPSS ve Kamu Kurumlarına Yönelik Mikro İktisat Ders Notları

İnsanlar, yaşamlarını sürdürebilmek ve mutlu bir yaşam sürebilmek için çeşitli ihtiyaçlarını gidermek zorundadırlar. Bu nedenle “ihtiyaç” tatmin edildiğinde haz ve doyum, tatmin edilmediği zaman ise acı ve üzüntü veren bir duygudur.

İhtiyaçlar şiddetlerine göre, zorunlu ihtiyaçlar ve zorunlu olmayan ihtiyaçlar olarak iki gruba ayrılabilir. Zorunlu ihtiyaçlar, insanın yaşamım devam ettirebilmesi için gerekli olan hava, gıda ve su gibi karşılanması zorunlu olan gereksinimlerdir. Öte yarıdan karşılanmaları yaşamsal olmayan, ancak tatmin edildikçe insanlara haz veren eğlenme, seyahat etme ve müzik dinleme gibi ihtiyaçlar ise zorunlu olmayan ihtiyaçlardır.

Zorunlu ve zorunlu olmayan ihtiyaçları birbirinden kesin olarak ayırmak mümkün değildir. Çünkü ihtiyaçların derecesi ve şekli, insanların yaşadığı toplumun yapısına, yaşa, cinsiyete ve sosyal sınıflar ve mesleklere göre değişiklikler gösterebilmektedir. Örneğin, soğuk iklimlerde yaşayan insanlar sıcak iklimlerde yaşayan insanlara göre daha fazla ısınmaya ihtiyaç gösterirler. Aynı şekilde gelişmemiş bir toplumda otomobil zorunlu bir ihtiyaç durumunda değilken; gelişmiş ekonomilerde, yaşam otomobile bağımlı olarak organize edildiğinden, zorunlu bir ihtiyaçtır. Bu ekonomilerde Otomobille alışverişe gitmek, iş takip etmek, işe gidip gelmek daha ekonomik olabilmektedir.

İhtiyaçların çeşitli özelliklerinden söz edilebilir Her şeyden önce insan ihtiyaçları sonsuzdur. Yani insanların tatmin etmek istedikleri çok sayıda ihtiyaçları vardır. Ayrıca, bu ihtiyaçların bir bölümü periyodiktir. Yani, tekrar tekrar giderilmeleri gerekir. Acıkma gibi. Toplumların gelişmesi, teknolojik ilerlemeler ye insanların zevk ve tercihlerinin zamanla gelişmesi sonucu, insan ihtiyaçları da bir artış göstermiştir. Yıllar önce lüks sayılan bir ihtiyaç, bugün zorunlu bir ihtiyaç haline gelmiştir. Örneğin, 1950’li yılların başında lüks sayılan bir buzdolabı, bugün artık zorunlu ihtiyat, olmuştur.

İhtiyaçlar, şiddet bakımından farklılık gösterir İnsanların bazı ihtiyaçlarının şiddeti diğer ihtiyaçlarına oranla daha fazla olabilir. Genel olarak zorunlu ihtiyaçlar zorunlu olmayan ihtiyaçlarla karşılaştırıldıklarında, zorunlu ihtiyaçların daha şiddetli olduğu görülür. İnsanların ihtiyaçlarının şiddet bakımından farklılık göstermesi, insanların daha rasyonel davranmalarını zorunlu hale getirir. Bu sayede insanlar, ihtiyaçlarını tatmin etmek amacı ile bir sıralama ve tercih yapmak durumunda kalırlar.

Tatmin edildikçe ihtiyacın şiddeti azalır. İhtiyaçların tatminine ara vermeden devam edildikçe, belirli bir aşamadan sonra, bu ihtiyacı gideren şevlerin tüketimi insana haz vermek yerine ızdırap ve acı verebilir. Özellikle yeme, içme gibi biyolojik ihtiyaçlar buna örnek oluştururlar.

Bazı ihtiyaçların, tatmin edildikçe şiddetleri artar. Başlangıçta zorunlu olmayan bir ihtiyaç düzenli olarak tatmin edildikçe, o ihtiyacın şiddeti artabilir. Çünkü bu düzenli tatmin süresince, ihtiyaç alışkanlık haline gelebilir. Sigara tiryakiliği veya alkol bağımlılığı, ihtiyaçların tatmin edildikçe, şiddetlerinin artmasına örnek olarak gösterilebilir.

İhtiyaçlar veya ihtiyaçları tatmine yarayan araçlar ikame edilebilirler. İhtiyaçların bir bölümünün tatmin edilmesiyle diğer bir bölümünün tatmininden vazgeçilebilir. Örneğin, insan müzik dinlemek yerine sinemaya giderek boş zamanını değerlendirebilir Ayrıca insanlar, aynı ihtiyacı belirli bir mal yerine başka bir malla tatmin yoluna da gidebilirler. Bunun nedeni de aynı ihtiyacı tatmin edecek benzer mal ve hizmetlerin olmasıdır.