Kur’an-ı Kerim’in İkili Anlatım Üslubu Bağlamında Terğib ve Terhib

Kur'an-ı Kerim insanlığa beşer dilinin imkânlarıyla hitap etmiş, ilahi hitabın kendi özel bir dili olmamıştır. Ancak kullandığı dilin anlam dünyasını değiştirerek veya genişleterek insanlık ufkunda büyük bir dönüşüm gerçekleştirmiştir.

Bir hakikati bütün boyutları ile ifade etmekle yetinmeyip, zıttı olan gerçekliği de ayrıntılı olarak ele almak, Kur'an-ı Kerim'in anlatım üsluplarındandır. Bu bağlamda, tebşīr ve inzar, va'd ve va'īd, ḫayr ve şer, ma!ruf ve munker, raḥmet ve ʿaz̠ab, ḥasene ve seyyiʾe, ṭayyib ve ḫabis̠, ṣalaḥ ve fesad gibi ikili anlatım üslubunun vazgeçilmez birer parçası olan bu kavramlar, terġīb ve terhīble de doğrudan ilişkilidir.

Kur'an'ın müjdeleyen ya da ikaz eden bu üslubu, başta hadis alanı olmak üzere İslam kültürünün, sanat ve edebiyatın, irşad ve davetin en ince dokularına kadar işlemiştir.

Yüce Allah'ın Kur'an-ı Kerim'i, sadece emir, ceza ve mükafatlar manzumesi olarak değil, insanın aklını ve duygularını etkin bir biçimde kullanarak ilahi vahyi anlayıp hayatına katmasını sağlayan rehber bir kitap olarak göndermiş olduğu unutulmamalıdır. Zira terġīb ve terhīb ayetlerinin insan üzerindeki vicdani tesiri oldukça önemlidir.

İşte bu kitap; Kur'an-ı Kerim'de terġīb ve terhīb üslubunun, muhatabın ihtiyacı ve dilin imkânı nispetinde, güçlü ve sade bir şekilde, en önemlisi de ölçülü ve dengeli bir biçimde kullanıldığını ortaya koymayı hedeflemektedir.