Milletlerarası Usul Hukukunda Mahkemelerin Yetkisinin Belirlenmesinde Tarafların İrade Serbestisi (Ciltli) _{İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Özel Hukuk Doktora Tezleri Dizisi No: 27}

Bu çalışma ile milletlerarası usul hukukunda mahkemelerin milletlerarası yetkisinin belirlenmesinde taraf iradesinin rolü incelenmiştir. Mahkemelerin yetkisinin belirlenmesinde hem davacı tarafın hem de davalı tarafın iradesi etkili olmaktadır. Bu çerçevede ilk olarak milletlerarası yetki kavramı ve yargılamada taraf iradesinin mahkemelerin yetkisi üzerinde etkisi incelenmiştir. Bu etkinin en fazla olduğu alanı irade serbestisi çerçevesince akdedilen milletlerarası yetki anlaşmaları oluşturmaktadır. Bu nedenle çalışmanın ikinci ve üçüncü bölümünde, çalışmanın esasını oluşturan milletlerarası yetki anlaşması konusu incelenmiştir. İlk olarak milletlerarası yetki anlaşmasının hukuki niteliği, milletlerarası yetki anlaşmasına uygulanacak hukuk, geçerliliği için aranan şartlar, usul hukukunda etkiye sahip olabilmesi için aranan etkililik şartları ve ihlal edilmesinin sonuçları konuları incelenerek irade serbestisinin mahkemelerin yetkisinin belirlenmesinde sahip olacağı kapsam ortaya konulmuştur. Son bölümde ise milletlerarası yetki anlaşmaları yapılması bakımından tarafların sahip oldukları irade serbestisinin sınırları incelenmiştir.(Arka Kapaktan)

İçindekiler

Giriş

Birinci Bölüm

Temel Kavramlar ve Taraf İradesinin Mahkemenin Yetkisi Üzerindeki Etkisi

I. Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi

A. Tanım

B. "Milletlerarası" Teriminin Eleştirisi ve Yabancılık Unsuru

C. Milletlerarası Yetkinin Belirlenmesinde Temel Yaklaşımlar

D. Milletlerarası Yetki Kurallarının Belirlenmesinde Menfaatler

II. Milletlerarası Yetkinin Esasa Uygulanacak Maddi Hukuk ve Usul Hukuku Üzerindeki Etkileri

A. Esasa Uygulanacak Maddi Hukuk Üzerindeki Etkisi

B. Mahkemenin Uygulayacağı Usul Hukuku Üzerindeki Etkisi

III. Medeni Usul Hukukunda Taraf ve İrade Serbestisi Kavramları

A. Taraf Kavramı

B. İrade Serbestisi Kavramı

IV. Taraf İradesinin Mahkemenin Yetkisi Üzerindeki Etkisi

A. Genel Olarak

B. Teorik Boyutu: Mahkemenin Yetkisinin Kaynağı Olarak Taraf İradesi

C. Pratik Boyutu: Mahkemenin Yetkisinin Belirlenmesinde Taraf Stratejileri

D. Mahkemenin Yetkisinin Belirlenmesinde İrade Serbestisi

İkinci Bölüm

İrade Serbestisi Çerçevesinde Mahkemenin Yetkisinin Belirlenmesi: Milletlerarası Yetki Anlaşmaları

I. Hukuki Niteliği

A. Genel Olarak

B. Usul Hukuku Sözleşmesi Olarak Kabul Eden Görüşler

C. Maddi Hukuk Sözleşmesi Olarak Kabul Eden Görüşler

D. Uzlaştırıcı-Karma Görüşler

E. Sui Generis Sözleşme Olarak Kabul Eden Görüş

F. Görüşümüz

II. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarına Uygulanacak Hukuk

A. Genel Olarak

B. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Meydana Gelme ve Geçerlilik Şartlarına Uygulanacak Hukuk

C. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Usul Hukukunda Etki Doğurması İçin Aranan Şartlara Uygulanacak Hukuk

D. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Yorumlanmasına İlişkin Uyuşmazlıklara Uygulanacak Hukuk

III. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Varlığı ve Geçerliliği İçin Aranan Şartlar

A. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Esas Sözleşmeden Bağımsızlığı

B. Türk Hukukunda Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Varlığı ve Geçerliliği İçin Aranan Şartların Kapsamı

C. Türk Hukukunda Sözleşmelerin Varlığı ve Geçerliliği İçin Aranan Genel Şartlar ve Bu Şartların Milletlerarası Yetki Anlaşmaları Bakımından Uygulanması

D. Yetki Anlaşmasının Yok Hükmünde Olduğu veya Geçersiz Olduğunun İleri Sürülmesi Zamanı ve Şekli

IV. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Usul Hukukunda Etki Doğurması İçin Aranan Şartlar

A. Türk Hukukunda Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Bir Mahkemeye Yetki Kazandırabilmesi ("Prorogasyon") İçin Aranan Şartlar

B. Türk Hukukunda Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Bir Mahkemenin Yetkisini Ortadan Kaldırabilmesi ("Derogasyon") İçin Aranan Şartlar

4. Yetki Anlaşmasının Mahiyeti Gereği Taşıması Gereken Şartlar

C. Uluslararası Sözleşmelerde ve Bölgesel Düzenlemelerde Aranan Şartlar

D. Karşılaştırmalı Hukukta Milletlerarası Yetki Anlaşmalarına Uygulanan Kurallar

V. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Etkisi

A. Milletlerarası Yetki Anlaşmasının Usul Hukukunda Sahip Olduğu Etki

B. Milletlerarası Yetki Anlaşmasının Maddi Hukukta Sahip Olduğu Etki

Üçüncü Bölüm

Tarafların Sahip Oldukları İrade Serbestisinin Sınırlanması

I. İrade Serbestisinin Şekil Kuralları İle Sınırlanması

A. Genel Olarak

B. Milletlerarası Yetki Anlaşmasının Şekline Uygulanacak Hukuk

C. Milletlerarası Yetki Anlaşmasının Etki Doğurması Açısından Aranan Şekil Kuralları

D. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Şekline İlişkin Bazı Özel Durumların İncelenmesi

II. İrade Serbestisinin Mahkeme Bakımından Sınırlanması

A. Genel Olarak

B. Milletlerarası Yetki Kazandırılacak Mahkeme Bakımından Sınırlar

C. Milletlerarası Yetkisi Ortadan Kaldırılacak Mahkeme Bakımından Sınırlar

III. İrade Serbestisinin Konu Bakımından Sınırlanması

A. Genel Bilgi

B. Aile Hukuku Alanında

C. Miras Hukuku Alanında

IV. İrade Serbestisinin Korunması Gereken Menfaatler Bakımından Sınırlanması

A. Taraf Menfaatinin Korunması Amacıyla İrade Serbestisinin Sınırlanması

B. Devletin Menfaatinin (Kamu Düzeninin) Korunması Amacıyla İrade Serbestisinin Sınırlanması

C. Mahkemenin Menfaatinin Korunması Amacıyla İrade Serbestisinin Sınırlanması

Sonuç ve Öneriler

Kaynakça

Kararlar