Türkçe Çeviriler Bibliyografisi

Çeviri faaliyeti, 18. yüzyılda Osmanlı Devletinin batılılaşması ve modernleşmesinde önemli bir yere sahipti. Bu amaca yönelik olarak çeviri eylemi, Osmanlı döneminde aydınlanma çağındaki fikirlerin yayılması ile birlikte siyasal ve bilimsel fikirlerin yerleşmesinde çok etkili olmuştur. Bu durum Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında da devam etmiştir. Bu “gizli kahramanlar”, çevirmenler, Türk edebiyatına yaptıkları katkılara nazaran pek tanınmazlar ve bilinmezler.

Peki, bu çevirmenler kimlerdi? Kimlerin eserleri hangi dilden ve ne zaman çevrilip, hangi yayınevleri tarafından yayımlanmıştır? Bu çalışmada İsveç çevirmenler sözlüğü Svenskt Översättarlexikon (www.oversattarlexikon.se) ve Almanya Johannes Gutenberg Üniversitesi (Mainz) Mütercim Tercümanlık Bölümü çatısı altında yürütülen Germersheimer Übersetzerlexikon (www.http://uelex.de) örneklerinden yola çıkılarak Türk edebiyatına katkıda bulunan ve Türk edebiyatının çeviri yoluyla zenginleşmesinde katkı sağlayan çevirmenlerin listelerini oluşturmak amaçlanmıştır.

Bu fikir çerçevesinde oluşan önümüzdeki çalışmada uzun bir yöntem arayışından sonra başta Ege Üniversitesi Kütüphanesi, Hacettepe Üniversitesi Kütüphanesi, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesi ve Milli Kütüphane kayıtlarını barındıran ve T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü ve TÜBİTAK ULAKBİM'in Ulusal Toplu Katalog veri tabanından yararlanılarak yabancı dilden Türkçeye aktarılan eserler ele alınmıştır.

Çalışmada Cumhuriyetin ilk yıllarından 2016 yılına kadar Türkçeye aktarılan dil ve edebiyatları nesir, nazım ve tiyatro gibi edebi türlerine göre çeviriler incelenmiştir. Daha sonra bu eserlerin yazarlarına, çevirmenlerine, yayın yıllarına ve yayınevlerine ait bilgiler araştırılmıştır. Toplam 18.741 eser, 5.938 yazar ve 6.006 çevirmen kaydına ulaşılmıştır.