Urfa-Mardin Hattı _{Memleketime Dair Yazılar - Bütün Eserleri 24}

İslam Tarihi konusunda yazdığı önemli kitaplarla tanınan Prof. Dr. Adnan Demircan, bu sefer farklı bir eserle okuyucularının karşısına çıktı. Yarım asrı geçen ömrünün yarısını geçirdiği doğup-büyüdüğü yer olan Mardin ile diğer yarısını geçirdiği Urfa'ya ilişkin değerlendirmelerden oluşan bu kitap, Urfa-Mardin Hattı/Memleketime Dair Yazılar ismini taşıyor. Adnan Demircan'ın yayınladığı bu kitap, pek çok ilmi kaynağa dayalı tarihi ve sosyolojik değerler içerse de akademik bir nitelikten çok bir hatıra ve tanıtım özelliği taşıyor. Şehirler üzerine yazılmış pek çok kitapta olduğu gibi bu eserde de yazarın, hayatında önemli yerler edinmiş şehirlere vefa borcunu ödeme duygusunun hakim olduğu seziliyor.

Prof. Dr. Adnan Demircan, kitaba ilişkin değerlendirmede; “Her insanın hayatında önemli kentler ve şehirler vardır. Benim de hayatımda Urfa'nın ve Mardin'in ayrı yerleri var. Urfa, genç bir araştırma görevlisi olarak gittiğim ve yaşı elliye dayanmış bir öğretim üyesi olarak ayrıldığım, Mardin ise doğup lise tahsilinin sonuna kadar yaşadığım şehirdir. İki şehirle de gönül bağım devam ediyor. Öyle görünüyor ki ölünceye kadar da devam edecek” diyerek bu çalışmanın hayatındaki karşılığına dikkat çekiyor.

Urfa-Mardin Hattı, Urfa'nın tanıtımıyla başlıyor. Daha sonra Hz. İbrahim ve Urfa ilişkisine vurgu yapıldıktan sonra Urfa efsaneleri ve Kutsal Kitab'a göre Harran ve çevresine dair değerlendirmeler yer alıyor. Daha sonra Osmanlı şehirlerinde dinî yapılara dair Urfa örneği ve Evliya Çelebi'nin gözüyle Urfa anlatıldıktan sonra Urfa'nın ayrılmaz bir parçası olan yiyecek ve içecek kültürü anlatılıyor.

Urfa-Mardin Hattı'nda, kitaba ismini veren bu iki şehir dışında, komşu şehirler olan Diyarbakır ve Siirt de tarihte oynadıkları rol gereği yer alıyorlar.

Kitabın ikinci bölümü Mardin, özellikle yazarın doğup büyüdüğü ilçe olan Ömerli üzerine yazılan yazılardan oluşuyor. Bu bölümde, Ömerli ilçesinde sosyal, siyasi ve ekonomik
hayat inceleniyor. Daha sonra bölgede etkin unsurlardan biri olan Muḥallemîler üzerine değerlendirmeler yer alıyor. Kitap, Ömerli'de kullanılan Arapça atasözleri, hayvan ve bitki
isimleri üzerine bazı mülahazalarla sona eriyor.

Urfa-Mardin Hattı, çok yönlü bir kitap. Bir yönüyle tarih, bir yönüyle kültür bir başka yönüyle de yazarın kişisel hikayesinin önplana çıktığı sıra dışı özelliklere sahip.