Yazı İşleri Hizmeti ve Uyap'ın Etkin Kullanımı

İnsanı başarıya götüren sihirli anahtarın motivasyon, motivasyonun gizli formüllerinden birisinin de huzur olduğuna inanıyorum. Hizmetinize sunduğum bu çalışmada belki huzurunuza katkı sağlayamam ancak, başarınıza katkıda bulunacaksam kendimi bahtiyar hissederim.

İster beğenelim istersek eleştirelim ama teknoloji çağının yaşandığı bir dönemde, teknolojiden ve onun uzantısı durumundaki UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi) uygulamasından vazgeçemeyiz, bu aşamadan sonra geriye dönemeyiz. Yapılması gereken şey ise Milli değer konumuna gelen UYAP sistemine sahip çıkılması ve biraz daha ileri düzeye taşımak için üzerimize düşenin yerine getirilmesi olacaktır.

Kitap ilk etapta, hakim adaylarının el kitabı olacak şekilde kaleme alındı. Fakat yazım aşamasında, hakimlerin ve yazı işleri personelinin de ihtiyacı olduğunu müşahede ettiğimden, yazım usulünü değiştirerek ve genişleterek, hem hakim adaylarına, hem de kıdemli/kıdemsiz tüm adli yargı hakimlerine ve personeline hitap edebilecek şekilde yazmaya çalıştım.

Yargı ve adalet hizmetinin en önemli ayağını yazı işlerinde yürütülen işlemler oluşturur. Maalesef yazı işleri hizmetleri kanun ile değil, ağırlıklı olarak Yönetmelikle düzenlenmiştir. Kanunlarda yer verilen hükümler ise dağınık ve düzensizdir. Bu nedenle yasal boşluklar Genelgeler ile doldurulmaya çalışılmış ancak, bunda da başarılı olunduğu söylenemez. Sorunlar, uygulama olarak tabir edilen yerel yöntemlerle çözümlenmeye çalışıldığı için doğal olarak farklı uygulamalar ortaya çıkmıştır. Bu hususta, gerekli akademik çalışmalar yapılmadığı gibi kapsamlı eserler de oluşturulmamıştır. Kısaca bu alanda büyük bir boşluk bulunmaktadır.
UYAP, 2004 yılından itibaren proje olarak hayata geçirilmiş, önce pilot adliyelerde ardından da tüm adliyelerde uygulamaya konulmuştur. Yasal alt yapısı oluşturulmadan önce, zamana yayılmak suretiyle yargı sistemine tutunmaya çalışmış, bunda da başarılı olmuştur. Lakin zamana yayma sürecinde, yetersiz ve donanımsız personelle işlerin yürütülmeye çalışılması, malzeme ve donanım eksikliği, teknolojik ve ödenek yetersizliği, Dünyada ilk olma özelliğinden dolayı emsalleriyle kıyas edilememesi, yeterli bilgi birikimi ve tecrübenin bulunmaması, fiziki evrak üzerinden iş yapmaya alışık personellere tatmin edici seviyede eğitim sağlanamaması gibi nedenler ile uygulamada karşılaşılan diğer sorunlar birleşince karma bir uygulama ortaya çıktı. Fiziki evrak tam olarak terk edilemediği gibi UYAP'tan da vazgeçilemedi.

UYAP bilişim sistemi, yazı işleri hizmetlerinde yapılan işlemlerin büyük bir kısmının dijital kayıtlar üzerinden gerçekleştirilmesine olanak sağlayarak her geçen gün yenilemesine karşın, bu defa da alt yapısı güçlendirilmeyen kullanıcıların, sistem güncellemelerinin peşinden yetişemez ve eski alışkanlıklarını terk edemez hale geldiğini, UYAP'ın sunduğu hizmetlerden yüksek kapasitede yararlanılmadığını gözlemledim. Buradan hareketle, her iki boşluğu (Yazı İşleri Mevzuatından ve UYAP sisteminin kullanılmasından kaynaklanan) bir nebze olsun kapatabilmek amacıyla, üç yıl emek vermek suretiyle, zor ve yorucu bir çalışmadan sonra bu eseri ortaya çıkartabildim.

Uygulamayı ve sistemi yakından takip ettim, hatalı uygulamaları belirlemeye çalıştım, doğrusunu Mevzuat ve tecrübelerim ışığında göstermeye gayret ettim, uyarı ve tavsiyelerde bulundum, görsel anlatımlara da ağırlık vermeye çalıştım, UYAP'ın modüllerini ve ekranlarını kronolojik sıraya görü anlatmaktan ziyade öncelikle sistem mantığının kavranmasını hedefledim (Sistemin çalışma mantığı iyi bir şekilde kavranması halinde tüm modülleri ve ekranları rahatlıkla deneme yanılma yöntemiyle öğrenebiliriz. İstekli olmak ve güncellemeleri takip etmek şartıyla), yer yer sistemdeki eksikliklere dikkat çektim, yazı işleri hizmetinin (Bilinen adıyla Kalemin) verimli ve bilinçli yürütülmesine ve denetlenmesine katkıda bulunacak konulara yer vermeye özen gösterdim.

İnsan, bilmediği şeylere düşman olurmuş derler. UYAP sistemine soğuk bakan veya karşı çıkanlar için de aynı durumun geçerli olduğunu söyleyebiliriz. Aslında bu sistemin mevcut haliyle birçok eksiklikleri ve hatalı uygulamaları bulunsa da özellikle yazı işleri hizmetinin yürütülmesinde ve denetlenmesinde çok büyük kolaylıklar sunmaktadır. Kitap vesilesiyle ekranlar bilinçli bir şekilde kullanılmaya başlandıkça, bunun farkına varılacağından emin olabiliriz.