Yol ve İkrar _{Dersim İnanç Coğrafyasında Raa Haqi/Alevilik, Kültür ve Yaşam}

“Zulümatın içinde bir ışık belirdi. O ışık, o nur büyüdü, büyüdü kün oldu, künden yekûn oldu. Hakk ben varım dedi, kendini açık etti. Her şey o noktada, Nur-u Vahit’te mevcut idi. Hakk açığa çıkınca, her şey yerli yerine oturdu. Daha Yer ile Gök, Ay ile Güneş yok iken, o ışık Hakk’ın Nuru idi. O ışık karanlığı yırtarak görünmek, bilinmek istedi. Işık, o nurdur. Bu yol devri Âdem’den devri âleme başlangıcı ve sonsuzluğu kendi içinde taşır.
Yol taliplerinin, etrafını kuşatan baskın semavi dinlerin mensuplarınca dayatılan asimilasyon çabalarına, gördükleri zulüm, ötekileştirme ve yaşadıkları bütün baskılara rağmen büyük bedeller ödeyerek sözlü anlatımlar ışığında bugünlere ulaştırdıkları sevgi, rızalık ve ikrar üzerine kurulu olan Yol’un yaşaması, gelecek nesillerin tutum ve davranışlarına bağlıdır. 

Bireyin kültürel ahlakının belirleyeni, yaşamın evrelerinde takındığı tutum ve davranışlarında verdiği ikrara bağlılığının ölçütüdür. Raa Haqi Alevi inancında ikrar ve rızalık çok önemli bir yer tutmaktadır. Yol ikrar üzerine kuruludur. Dört anasır, şeş cihaddan, vardan (bir anneden) var olan talip, yaşamın evrelerinde Hakk’ın ona bahşettiği özellikler olan akıl, fam, izan ve marifet ile evreni yorumlayarak bir sonuca varır. Dersim inanç coğrafyasında sırrın manada gizli olduğu ve Hakk ile bir tutularak kutsal üç aylarda emanetinde olan evreni koruyan darda ve zorda olanın yanında hazır ve nazır olan Xızır, çetin geçen kış aylarından sonra başlayan Hawtemal ritüelleri ile sırtını dayadığı Qarecel ağacından, baharın ve evrenin yeniden doğuşunu sağlayarak, evreni yeni yılın padişahına emanet etmektedir.

Bu kitapta, Dersim inanç coğrafyasında Raa Haqi Alevilikte doğum ile başlayan ilk kırk günlük ritüellerden, Hakk ile Hakk olana kadar yaşamın evrelerinde yapılan kültürel ve inançsal ritüeller olarak kutsal üç aylarda yapılan Gağan, Xızır, Hawtemal ritüelleri, rıza ve minnetler ile Hakk’a uğurlama erkânının akabinde birinci günden başlayan kırk çıkarma (Çewres vetene) ritüelleri yazılmıştır. Okuyuculara, Raa Haqi (Alevi) inancının bilinmeyenleri ile birlikte, farklılıkları, bölgesel, tarihsel ve inançsal manaları ile Şii ve Sünni dinlerin Raa Haqi inancına etkilerinin neler olduğu hakkında geniş bir perspektif sunulmaktadır.